Αρχείο Κατηγοριών: ΑΡΘΡΑ

Δοκιμάστε αυτή την χαμηλοθερμιδική συνταγή για πρωινό, μεσημεριανό ή βραδινό!

 – ½ φλιτζάνι κινόα, πλυμένο και στραγγισμένο

 – 1 μεγάλο μάτσο ραδίκια (450-550 γραμμάρια), κομμένα σε μικρά κομμάτια (αφαιρέστε τον μίσχο)

 – 1 μαρούλι, σε κομμάτια

 – 3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο, σε 3 δόσεις

 – 2 μέτρια κρεμμύδια, κομμένα σε λεπτές φέτες (2 φλιτζάνια)

 – 2 φρέσκα κρεμμυδάκια, κομμένα σε λεπτές φέτες (1/4 φλιτζανιού)

 – ¼ φλιτζάνι ψιλοκομμένο φρέσκο άνηθο

 – ¼ φλιτζάνι τριμμένη φέτα (30 γραμμάρια)

 – ¼ φλιτζάνι τριμμένο κατσικίσιο ή ελβετικό τυρί (30 γραμμάρια)

 – 3 αυγά, ελαφρώς χτυπημένα

1. Βάλτε το κινόα σε μία μικρή κατσαρόλα και ψήστε σε μέτρια φωτιά για 2-3 λεπτά ή μέχρι σχεδόν να στεγνώσει. Προσθέστε 1 φλιτζάνι νερό και αλάτι, εάν το επιθυμείτε. Σκεπάστε και αφήστε το να πάρει βράση. Χαμηλώστε την φωτιά σε μέτρια-χαμηλή και σιγοβράστε, με κλειστό το καπάκι, για 15 λεπτά. Αφαιρέστε από την φωτιά και μεταφέρετε το κινόα σε ένα μεγάλο μπολ.

2. Ζεσταίνετε μία μεγάλη κατσαρόλα σε μέτρια φωτιά. Προσθέτετε τα ραδίκια και μαγειρέψτε για 3-5 λεπτά, ή μέχρι να μαραθούν, ανακατεύοντας συχνά. Προσθέστε το μαρούλι και αφήστε για άλλα 1 με 2 λεπτά. Μεταφέρετε τα χόρτα σε σουρωτήρι και στραγγίξτε. Μεταφέρετέ τα σε ξύλο κοπής και ψιλοκόψτε σε μικρά κομμάτια. Ανακατέψτε τα χόρτα με το κινόα.

3. Προθερμάνετε τον φούρνο στους 180 βαθμούς Κελσίου. Ζεσταίνετε 1 κ.σ. λάδι σε ένα τηγάνι σε μέτρια-υψηλή φωτιά. Προσθέστε τα κρεμμύδια και σοτάρετε για 10 λεπτά ή μέχρι να ροδίσουν. Προσθέστε τα κρεμμύδια, τα πράσινα κρεμμυδάκια, τον άνηθο, την φέτα και το κατσικίσιο τυρί στο μείγμα του κινόα. Προσθέστε τα αυγά και αλατοπίπερο και ανακατέψτε.

4. Ρίξτε 1 κ.σ. λάδι σε ένα ταψί και βάλτε το στο φούρνο. Ζεστάνετε για 5 λεπτά. Απλώστε το λάδι στην επιφάνεια του ταψιού, στην συνέχεια απλώστε το μείγμα σας με μία σπάτουλα. Ψήστε για 20 λεπτά. Περιχύστε την πίτα με το λάδι που έμεινε (1 κ.σ.) και ψήστε για άλλα 20-30 λεπτά ή μέχρι να ροδίσει.

Από τη πλευρά του διατροφολόγου που πρέπει να αντιμετωπίσει καθημερινά την πραγματικότητα της ψυχολογίας των ανθρώπων που υποφέρουν προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο του βάρους και να αγαπήσουν τον εαυτό τους θα ήθελα να σας διηγηθώ μια πραγματική μαρτυρία που ελπίζω να βοηθήσει όλους και όλες που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση:

«Εάν ήσουν σε θέση να μπεις στο μυαλό μου και να ακούσεις πώς μιλάω στον εαυτό μου μετά από διατροφικές κραιπάλες, θα με συλλάμβανες για σκληρή και απάνθρωπη μεταχείριση. Είμαι βάναυση. Έφτανα την διαπόμπευσή μου σε τέτοια επίπεδα ώστε εκείνες τις στιγμές ο,τιδήποτε καλό για τον εαυτό μου το έπαιρνα και το άλλαζα με αισθήματα αναξιότητας και αυτολύπησης.

Και όμως ήξερα καλύτερα. Οι συνέπειες τις ευκαιριακής άμετρης διατροφικής διαταραχής (νοσογόνος παχυσαρκία, χαμηλή αυτοεκτίμηση και κακή εικόνα του σώματος) θα έπρεπε να είναι αρκετή τιμωρία. Αλλά έπρεπε να τιμωρήσω τον εαυτό μου διπλά: μία φορά με το φαγητό και μία φορά με την απέχθεια. Ένα κομμάτι του εαυτού μου κρυφά πίστευε ότι αν προκαλούσα αρκετή λεκτική κακοποίηση στον εαυτό μου, θα σταματούσε η υπερφαγία.

Ποτέ, όμως, δεν συνέβη αυτό. Έκανε τα πράγματα χειρότερα. Όσο πιο πολύ επέπλητα τον εαυτό μου για την ψυχαναγκαστική υπερφαγία, τόσο περισσότερο έτρωγα. Δεν μπορούσα να με χειραγωγήσω σε υγιείς διατροφικές συμπεριφορές παρά τις προειδοποιήσεις του γιατρού μου ή τις επιπλήξεις των γονιών μου. Ο φόβος να αφήσω τα παιδιά μου ορφανά από μητέρα ήταν χωρίς αμφιβολία το μεγαλύτερο πλήγμα από όλα, αλλά ακόμα και αυτή η απειλή δεν ήταν αρκετή για να σταματήσει αυτή την συμπεριφορά.

Τότε ανακάλυψα ότι όταν μισούμε τους εαυτούς μας τόσο πολύ, δεν πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα να καλυτερεύσουμε ή να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Μόνο όταν αρχίσουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και φροντίσουμε το σώμα μας και τον εαυτό μας με κατανόηση της ευκαιρίας που μας δίνεται, μπορεί να συμβεί.

Να πώς μετέτρεψα μια ζωή ενοχής και ντροπής σε ζωή αγάπης και αποδοχής:

1. Σταμάτησα να συγκρίνω τον εαυτό μου με άλλους ανθρώπους.

Ζούσα με ένα ασταμάτητο διαγωνισμό στο κεφάλι μου: είναι αυτή καλύτερη από μένα ή χειρότερη; Πιο όμορφη ή πιο άσχημη; Πιο παχιά ή πιο αδύνατη; Πιο έξυπνη ή όχι; Η λίστα ήταν ατελείωτη. Επειδή ήμουν τόσο ανταγωνιστική, είτε θα ένιωθα στην κορυφή («η καλύτερη») είτε στον πάτο («όλοι είναι καλύτεροι από μένα»). Δεν θα μπορούσα απλώς να είμαι εντάξει, δεν θα μπορούσα να είμαι απλά στην μέση. Ένιωθα καλύτερα στα άκρα. Όταν συνειδητοποίησα ότι είμαι καλή σε κάποια πράγματα και όχι σε άλλα ή παχύτερη από κάποιους και λεπτότερη από άλλους, άρχισα να δέχομαι την προοπτική ότι δεν είμαι η καλύτερη ή η χειρότερη. Είμαι ένας άνθρωπος με προτερήματα και αδυναμίες. Είναι πιο υγιές για την ψυχική μου υγεία να επικεντρώνομαι σε αυτά που είμαι καλή και σε αυτά που χρειάζεται να βελτιωθώ από το να περνώ τον χρόνο μου σαν διαγωνιζόμενη.

2. Συμφιλιώθηκα με τα λάθη μου.

Ήμουν ο τύπος του ανθρώπου που θα μπορούσε να κολλήσει στα λάθη του για μήνες και χρόνια. Θα μπορούσαν μάλιστα να περάσουν δεκαετίες σκεπτόμενη πώς η ζωή μου θα μπορούσε να ήταν διαφορετική εάν έκανα αυτό και όχι το άλλο, να ζούσα έτσι και όχι αλλιώς. Όλο αυτό ήταν μάλλον ανώφελο, καθώς το παρελθόν ήταν παρελθόν και θα μπορούσα να μάθω από τα λάθη μου, αλλά δεν θα μπορούσα να γυρίσω το ρολόι πίσω και να κάνω κάτι διαφορετικό. Μια μέρα, συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να συγχωρήσω τον εαυτό μου για τις αποτυχίες μου και να είμαι πιο ευγενική και συμπονετική με τον εαυτό μου. Έφτασα να δω ότι κάθε λάθος που έκανα μου άνοιξε μια διαφορετική πόρτα από εκείνη που περίμενα και οι εκπλήξεις της ζωής στην πραγματικότητα λειτούργησαν αρκετά καλά (μέχρι τώρα). Έτσι, θα μπορούσα να συνεχίζω να γυρίζω τον τροχό ή να προχωρήσω βγάζοντας χρυσό από άχυρο. Ένα πρόσθετο όφελος στην αποδοχή του παρελθόντος μου ήταν ότι είμαι πιο επιεικής με τους άλλους ανθρώπους και τα λάθη τους. Η ζωή είναι πολύ πιο γενναιόδωρη από την στιγμή που άφησα πίσω τις τύψεις μου.

3. Κατέταξα την προσωπική μου φροντίδα στην κορυφή των υποχρεώσεών μου.

Η φροντίδα του εαυτού μας δεν είναι προαιρετική. Για μένα, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Εάν δεν με φροντίζω επειδή απασχολούμαι με την φροντίδα των άλλων, αγανακτώ και επιλέγω τις λάθος τροφές. Έτσι, αρχίζω τον εξορθολογισμό της πράξης μου και σύντομα ο νέος υγιεινός τρόπος ζωής μου χάνεται και εγώ κάνω συναισθηματικό φαγητό. Και πιστέψτε με κάθε στοιχείο της λίστας των υποχρεώσεών μου που έφερε το όνομά μου μπορούσε να μετατραπεί σε αγανάκτηση. Γι’ αυτό, σταμάτησα να κατηγορώ τον εαυτό μου που δεν ήταν «αρκετά καλός» στο να σώσει τον κόσμο και να καταπολεμήσει την φτώχεια και ξεκίνησα με το πρώτο βήμα, που ήταν η καλή διατροφή, χρόνος για αποσυμφόρηση του μυαλού, σύνδεση με την πνευματικότητά μου, επιβράδυνση των ρυθμών της καθημερινότητας και χαλάρωση για λίγα λεπτά την ημέρα και σύνδεση με τις ανάγκες του σώματός μου. Όλες οι υπόλοιπες υποχρεώσεις θα έπρεπε να γίνουν, αλλά εάν δεν είχα το οξυγόνο μου πρώτα, δεν θα μπορούσα να βοηθήσω κανέναν.

4. Σταμάτησα να πολεμώ τους ανθρώπους που προσπαθούσαν να με βοηθήσουν.

Υπήρχαν πολλοί καλοπροαίρετοι άνθρωποι στην ζωή μου που ήθελαν το καλύτερο για μένα, αλλά κάθε συμβουλή που μου έδιναν με θύμωνε. Ήθελα τα πράγματα να γίνονται με τον τρόπο μου και εάν αυτός οδηγούσε στην αυτοκαταστροφή μου, δεν με ένοιαζε. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα με την απώλεια βάρους. Εξαιρετικοί διατροφολόγοι, προσωπικοί γυμναστές, ενδοκρινολόγοι και φυσικά φίλοι και οικογένεια είχαν εξαιρετικές συμβουλές για την καταμέτρηση των θερμίδων, τον έλεγχο της μερίδας, την άσκηση και την λίστα του σούπερ μάρκετ. Δεν ήθελε τίποτα. Καλοί άνθρωποι έγιναν ο «εχθρός» και η δουλειά μου ήταν να ξεγλιστρώ και να κάνω πράγματα στα κρυφά. Έφτασα να ανακαλύψω ότι όλες αυτές οι τεχνικές έβλαπταν εμένα και ενώ έπαιρνα ικανοποίηση με το να ξεγλιστρώ από τις προτάσεις τους, γινόμουν όλο και παχύτερος. Μια μέρα, αποφάσισα να ακούσω αντί να μαλώσω και συνειδητοποίησα ότι ήθελα να είμαι υγιής. Γιατί δάγκωνα το χέρι που με τάιζε; Πέρασα στην φάση του «θέλω» και όχι του «πρέπει».

5. Δέχτηκα την ευπάθειά μου και συνειδητοποίησα ότι δεν πρόκειται να γινόμουν τέλεια.

Μόλις δεσμευόμουν να έχω ένα πρόγραμμα διατροφής ή ένα πρόγραμμα άσκησης, ενθουσιαζόμουν τόσο πολύ που έπεφτα με τα μούτρα. Επεδίωκα την πλήρη επιτυχία και ένιωθα στο τέλος σαν αποτυχία. Τώρα, απλά κάνω ένα βήμα την φορά. Δεν προγραμματίζω τους μήνες όπως συνήθιζα: «Εάν μείνω πιστή σε αυτή την διατροφή, μπορώ να χάσω 1-2 κιλά την εβδομάδα και μέχρι τον Ιούνιο θα είμαι αδύνατη.» Ποτέ δεν λειτούργησε με αυτόν τον τρόπο, έτσι και αλλιώς, οπότε γιατί προγραμμάτιζα τον εαυτό μου για την αποτυχία; Έχω πολύ μεγαλύτερη επιτυχία στην αλλαγή συμπεριφορών στην ζωή μου εάν δεν τις πνίγω με την σημασία του «όλα ή τίποτα». Όταν το κάνω αυτό και γλιστρώ, κάνω όλο τον δρόμο πίσω και ξεκινάω να με κακοποιώ και να με βρίζω ξανά και ξανά. Αντ’ αυτού, πλησιάζω κάθε γεύμα σαν ξεχωριστή περίπτωση και τις ημέρες που κάνω λιγότερο καλές επιλογές, ρωτάω τον εαυτό μου πώς θα μπορούσα να είχα συμπεριφερθεί καλύτερα. Έπειτα, κατευθύνω τον εαυτό μου προς την καλύτερη επιλογή, όχι μεγάλες δηλώσεις, μόνο μικρά βήματα προς ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής.

Αυτή είναι η συμπόνοια, που είχα τόσα χρόνια για τους άλλους και τώρα για τον εαυτό μου. Πλέον θέλω να είμαι υγιής, θέλω να κάνω καλές επιλογές και θέλω να τιμάω την προσπάθεια που έχω κάνει. Με την ντροπή που είχα ήμουν αυτοκαταστροφική, να κάνω κακές επιλογές και να κατηγορώ τους άλλους.»

Καλή επιτυχία στο ταξίδι για την αυτογνωσία!

Η πρωτεΐνη είναι το μοναδικό μακροθρεπτικό συστατικό που στην αντίληψη του κόσμου θεωρείται ως απαραίτητο για την απώλεια βάρους. Το λίπος έχει θεωρηθεί «κακό» για δεκαετίες ενώ η «φήμη» των υδατανθράκων δεν έχει αποκατασταθεί πλήρως για την επίδρασή τους στην απώλεια βάρους – λίπους. Τι ακριβώς όμως συμβαίνει; Είναι τελικά η πρωτεΐνη συνώνυμη της ενδυνάμωσης και της αύξησης της μυϊκής μάζας; Χρειάζεται οι δρομείς να λαμβάνουν μεγάλες ποσότητες; Μήπως δεν είναι μόνο η ποσότητα που μετράει; Η αθλητική διατροφολόγος – κλινική διαιτολόγος Ειρήνη Μπαμπαρούτση δίνει τις απαντήσεις. 

Ο γενικός πληθυσμός

Ο μυϊκός ιστός, αποτελείται κυρίως από πρωτεΐνη και απαιτεί πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας μέσω της διατροφής ώστε να διατηρηθεί η υγιής λειτουργία και να δομηθεί η μάζα του. Μπορεί βέβαια η πρωτεΐνη να έχει σημαντική θέση στη διατροφή και στη διαιτητική διαδικασία όμως στην πραγματικότητα οι άνθρωποι απαιτούν πολύ λιγότερη πρωτεΐνη απ’ ό,τι υδατάνθρακες και λίπος. Θυμίζουμε πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει η διατροφή μας να αποτελείται από 50-55% υδατάνθρακες, 20-25% λίπη και 15% πρωτεΐνη.

Ειδικά για δρομείς

Όσον αφορά τους δρομείς, επειδή η έντονη προπόνηση διασπά τις μυϊκές πρωτεΐνες και δημιουργεί μία σχετική καταστροφή μυϊκών ινών, η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για να αποκατασταθούν οι μύες από την καθημερινή της επίδραση. Επομένως το ποσοστό αυτό ενδεχομένως να χρειάζεται διαμόρφωση, ιδιαίτερα τις περιόδους που η προπόνηση είναι πιο απαιτητική. Βέβαια, για τους ερασιτέχνες δρομείς είναι πιο χρήσιμο να υπολογίζουν τις πρωτεϊνικές ανάγκες τους σε σχέση με το σωματικό τους βάρος, και όχι ως ποσοστό επί των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουν. Έτσι, χρειάζονται 1 γραμμάριο ανά κιλό σωματικού βάρους σε περίπτωση που ακολουθούν ήπια άσκηση (1-2 προπονήσεις την εβδομάδα) και 1,6 γρ. ανά κιλό σωματικού βάρους σε περίπτωση που εκτελούν περισσότερα χιλιόμετρα (>40-50/εβδομάδα).

Τα όρια της υπερβολής

Η πρόσληψή της οδηγεί σαφώς σε θετικό ισοζύγιο των μυϊκών πρωτεϊνών, δηλαδή αναβολισμό των μυών. Ωστόσο το ποσό της πρωτεΐνης που είναι απαραίτητο για την ενίσχυση της σύνθεσης της μυϊκής μάζας σε συνδυασμό με την άσκηση είναι σχετικά μικρό. Η υπερβολική πρόσληψη πρωτεΐνης (>2,5 γρ./κιλό Σωματικού Βάρους την ημέρα) δεν προκαλεί επιπλέον αύξηση της μυϊκής μάζας ή και της δύναμης. Άλλωστε, η περίσσεια των προσλαμβανόμενων πρωτεϊνών αποβάλλεται μέσω των ούρων.

Πηγές

Τροφές που περιέχουν πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής σημασίας και συστήνονται για όλους τους αθλητές είναι τα αυγά, τα γαλακτοκομικά και κυρίως το γάλα και το γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά (προτείνεται το 2% – 1,5% για καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου), το άπαχο κρέας (στήθος κοτόπουλο, μπούτι χοιρινό, βοδινό κιλότο) και το ψάρι (τόνος, σολομός, σαρδέλα) τα οποία περιέχουν και ω3 – ω6 λιπαρά οξέα που συμβάλλουν σε πολλές μεταβολικές λειτουργίες του οργανισμού καθώς έχουν και αντιοξειδωτική δράση.

Εξαιρέσεις

Τελευταίες μελέτες έχουν δείξει ότι οι αθλητές που προσπαθούν να μειώσουν το υπερβολικό λίπος μπορούν να το πετύχουν μέσω υψηλοπρωτεϊνικών διατροφών όπου το 30% των ημερήσιων θερμίδων προέρχεται από την πρωτεΐνη. Αυτό ωστόσο συνέβη όταν ο περιορισμός των θερμίδων συνδυάστηκε με αυξημένη πρόσληψη πρωτεΐνης αλλά και την εκτέλεση προπονήσεων με βάρη. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, η απώλεια βάρους αφορά στο λίπος, ενώ όταν μειώνονται μόνο οι θερμίδες, εκτός από λίπος χάνεται και μυϊκή μάζα.

Υπάρχουν επίσης κάποιες ενδείξεις ότι υψηλές προσλήψεις πρωτεϊνών βοηθούν τους αθλητές αντοχής να αντεπεξέρχονται σε πιο απαιτητικές προπονήσεις ή περιόδους. Για παράδειγμα, έρευνα του University of Birmingham στη Μεγάλη Βρετανία βρήκε ότι ο χρόνος τρεξίματος μειώθηκε λιγότερο μετά από μια περίοδο εντατικοποιημένης προπόνησης, όπου ο δρομέας αύξησε την πρωτεϊνική πρόσληψη σε 2,5 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους (σ.β.) κατά την έναρξη του προγράμματος αντί να παραμείνει στο 1,5 – 1,6 γρ./κιλό σ.β.

Η υπερβολή

Υπάρχουν, βέβαια, οι «οπαδοί» της πρωτεΐνης που πιστεύουν ότι όσο περισσότερη πρωτεΐνη τόσο το καλύτερο χωρίς μάλιστα κανένα όριο στην πρόσληψή της, με την αντίληψη αυτή να είναι πιο διαδεδομένη σε αθλητές άρσης βαρών η σωματοδομής (bodybuilding). Οι δοσολογίες που συνιστούν ή λαμβάνουν οι ίδιοι πολλές φορές φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 5 γρ. την ημέρα ανά κιλό σωματικού βάρους. Κάτι τέτοιο όμως τελικά δεν έχει αποτέλεσμα αφού η πρωτεΐνη που περισσεύει τελικώς αποβάλλεται.

Σημασία το πότε

Όσον αφορά την πρόσληψη των πρωτεϊνών δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος «μαγικός» αριθμός για κάθε δρομέα. Πιο σημαντική όμως από την ποσότητα φαίνεται να είναι η χρονική στιγμή της πρόσληψης. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η μυϊκή βλάβη που προκαλείται από την άσκηση μειώνεται όταν η πρωτεΐνη καταναλώνεται αμέσως πριν και κατά τη διάρκεια των προπονήσεων και ότι η αποκατάσταση των μυών προχωρά πιο γρήγορα όταν η πρωτεΐνη καταναλώνεται αμέσως μετά τις προπονήσεις. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι δεν απαιτείται μεγάλη ποσότητα. Περίπου 15 γρ. πρωτεΐνης ανά ώρα κατά τη διάρκεια της άσκησης επαρκούν, ενώ συνολικά 20 γρ. πρωτεΐνης στην πρώτη ώρα μετά την άσκηση είναι αρκετά για άμεση ανάκτηση.

INFO

Το παράδοξο των Κενυατών

Μια μελέτη αναφορικά με τη διατροφή των ελίτ δρομέων από την Κένυα διαπίστωσε ότι προσλάμβαναν μόνο το 10% των ημερήσιων θερμίδων τους από πρωτεΐνη. Αν σκεφτεί κανείς τις επιδόσεις και τη γενικότερη απόδοσή τους, πιθανότατα αυτό το ποσοστό να τους είναι αρκετό.

Η καφεΐνη δρα σαν διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος και έχει έντονες επιδράσεις στην ανθρώπινη φυσιολογία. Η δράση της επηρεάζει συγκεκριμένες μεταβολικές διεργασίες αφού διεγείρει τη λειτουργία της καρδιάς, την κυκλοφορία του αίματος και την έκκριση της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που δραστηριοποιεί το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Στα περισσότερα άτομα η κατανάλωση καφέ αυξάνει τη διαύγεια, την αυτοσυγκέντρωση και την πνευματική αλλά και τη φυσική απόδοση. Εκτός από τη φυσική της μορφή μπορεί να παρασκευαστεί και συνθετικά, για να χρησιμοποιηθεί σαν ενισχυτικό γεύσης σε ορισμένα προϊόντα τροφίμων. Και επειδή η κατανάλωση της καφεΐνης είναι ευρέως διαδεδομένη, ο καφές και τα προϊόντα που περιέχουν καφεΐνη ανήκουν στην κατηγορία των πιο καλομελετημένων συστατικών στην ιστορία της παραγωγής τροφίμων.

Μόνο ο καφές περιέχει καφεΐνη;

Όχι. Η χημική αυτή ουσία βρίσκεται και σε άλλα φυτικά προϊόντα, όπως το τσάι. Επιπλέον επικρατεί η τάση της προσθήκης καφεΐνης σε αναψυκτικά τύπου cola.

Πώς αντιδρά ο οργανισμός απέναντι στη καφεΐνη;

Οι άνθρωποι διαφέρουν πολύ στην ευαισθησία τους απέναντι στην καφεΐνη. Με βάση τα αποτελέσματα έρευνας του πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, η καφεΐνη έχει μεγαλύτερη επίδραση στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες και η επίδραση αυτή αρχίζει μόλις δέκα λεπτά αφότου πιει κανείς τον καφέ του, ενώ προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι η εγρήγορση λόγω της καφεΐνης ξεκινά 30-45 λεπτά μετά την κατανάλωσή της. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η επίδραση της καφεΐνης συνήθως διαρκεί από δύο έως τρεις ώρες, αν και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να φθάσει και τις πέντε ώρες, ανάλογα με την ευαισθησία του συγκεκριμένου ατόμου στην καφεΐνη και το μεταβολικό ρυθμό του, ο οποίος ποικίλλει με βάση την ηλικία και το φύλο. Ο καφές εμφανίζει σε εργαστηριακές έρευνες αντιοξειδωτικές επιδράσεις λόγω της παρουσίας του χλωρογενικού οξέος (πολυφαινόλης) και των μελανοϊδινών κατά το ψήσιμό του, με σημαντικότερη από αυτές την προστασία της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης, της κυτταρικής μεμβράνης και τη διατήρηση της βιταμίνης Ε στον οργανισμό. Οι παραπάνω ευεργετικές επιδράσεις συμβάλλουν στη μείωση καρδιαγγειακών νοσημάτων, του διαβήτη και των αρνητικών επιδράσεων από το κάπνισμα και το στρες. Όσον αφορά την αρτηριακή πίεση, ο καφές, το τσάι και τα άλλα καφεϊνούχα ροφήματα δεν προκαλούν κάποια συνεχή αύξηση. Άτομα με ευαισθησία στην καφεΐνη μπορεί να έχουν την εμπειρία μιας πολύ μικρής, πρόσκαιρης αύξησης της πίεσης στο αίμα, που συνήθως δε διαρκεί παρά μερικές ώρες. Οι μελέτες δείχνουν ότι οποιαδήποτε αύξηση στην αρτηριακή πίεση είναι μικρότερη από εκείνη που φυσιολογικά ανεβαίνει όταν ανεβαίνουμε σκαλιά. Δεν υπάρχει απόδειξη ότι η μέτρια κατανάλωση μέχρι 300mg/μέρα καφεΐνης έχει αρνητικές επιδράσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όμως δεν έχει αποδειχθεί το ίδιο για προσλήψεις πάνω από το συγκεκριμένο όριο.

Ο καφές φέρνει αϋπνία;

Αυτό ισχύει κυρίως για όσους δεν πίνουν συχνά καφέ. Σ’ αυτήν την περίπτωση, ο ύπνος έρχεται με καθυστέρηση και είναι πιο διαταραγμένος αν ο καφές καταναλώθηκε 30-60 λεπτά πριν από

την ώρα του.

Μπορούμε να πίνουμε καφέ όταν παίρνουμε φάρμακα;

Δε θα ήταν λογική η απαγόρευση της κατανάλωσης ενός ή δύο φλιτζανιών καφέ σε κάποιον που ακολουθεί μία θεραπεία με φάρμακα. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί, ότι η καφεΐνη ενισχύει ή

αποδυναμώνει την επίδραση ορισμένων φαρμάκων, γι’ αυτό και η λήψη αγχολυτικών, αντικακαταθλιπτικών και βαρβιτουρικών δεν πρέπει να συνοδεύεται από μεγάλη ποσότητα καφέ.

Η επίδραση του καφέ στην υγεία και την αθλητική απόδοση

Ο καφές αποτελεί ένα ευχάριστο γευστικά ρόφημα για εκατομμύρια ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Περιέχει καφεΐνη, η οποία είναι μία φυσική ουσία που βρίσκεται σε φύλλα, σπόρους ή καρπούς, σε περισσότερα από 60 φυτά. Σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται, εκτός από τον καφέ, τα cocoa beans, τα cola nuts και τα φύλλα τσαγιού, που χρησιμοποιούνται για να φτιάξουμε πολλά αγαπημένα μας αναψυκτικά ή ροφήματα.

Ο καφές προκαλεί εθισμό;

Η απότομη διακοπή του, σε όσους πίνουν συστηματικά καφέ, μπορεί να επιφέρει συμπτώματα στέρησης: αίσθημα κόπωσης, υπνηλία, πονοκέφαλο, εκνευρισμό. Με ένα φλιτζάνι καφέ τα συμπτώματα εξαφανίζονται αμέσως. Το στερητικό σύνδρομο υποχωρεί σταδιακά, για να μειωθεί έντονα μετά από μία εβδομάδα. Ακόμα και τα νεογέννητα, των οποίων η μητέρα έπινε μεγάλες ποσότητες καφέ κατά την κύηση, παρουσιάζουν συμπτώματα στέρησης (εκνευρισμό, κινητικότητα, εμετούς), που εξαφανίζονται ύστερα από μερικές ημέρες.

Η καφεΐνη αυξάνει τον κίνδυνο του καρκίνου;

Η υποψία ότι η καφεΐνη θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας κινδύνου για ανάπτυξη κάποιας μορφής καρκίνου δεν έχει αποδειχθεί με επιστημονικές έρευνες. Δύο πρόσφατες μελέτες μεγάλου αριθμού ατόμων στη Νορβηγία (16.000) και στη Χαβάη (7.350) δεν έδειξαν συσχέτιση ανάμεσα στην κατανάλωση του καφέ και στον κίνδυνο για καρκίνο.

Ποιος καφές θεωρείται ο καλύτερος;

Αυτό εξαρτάται από την ποσότητα των πολυφαινολών που περιέχει η οποία μεταβάλλεται ανάλογα με την επεξεργασία και το ψήσιμό του. Όσο λιγότερος σκούρος είναι ο καφές τόσο καλύτερη επιλογή αποτελεί.

Οι επιδράσεις στην αθλητική επίδοση

Είναι γνωστό ότι η καφεΐνη διεγείρει την έκκριση της επινεφρίνης. Η επινεφρίνη σε συνδυασμό με την καφεΐνη μπορούν να επιφέρουν μυϊκή συστολή, αυξάνουν το ρυθμό διάσπασης μυϊκού και ηπατικού γλυκογόνου, αυξάνουν την απελευθέρωση των ελεύθερων λιπαρών οξέων από το λιπώδη ιστό, όπως και τη χρήση μυϊκών τριγλυκεριδίων. Η κύρια επίδραση που παρατηρείται κατά την ηρεμία είναι η αύξηση της συγκέντρωσης των ελεύθερων λιπαρών οξέων στο αίμα. Παράλληλα έχει διαπιστωθεί ότι μέσω της βελτίωσης της αναπνευστικής λειτουργίας βελτιώνει το άσθμα που προκαλείται σε αρκετούς αθλητές.

Επίσης, δεν έχει αποδειχθεί ότι εμφανίζει διουρητική δράση σε επίπεδα πρόσληψης μέχρι 100 mg/d, με αποτέλεσμα να μη θεωρείται ότι συμβάλλει σημαντικά σε εμφάνιση αφυδάτωσης και σε διαταραχή στα επίπεδα ηλεκτρολυτών σε αθλητές.

Η καφεΐνη χρησιμοποιείται ευρέως από αθλητές, καθώς έχει υποστηριχθεί ότι βελτιώνει την αθλητική απόδοση. Παράλληλα, αυξάνει κατά πολύ το αίσθημα της ευεξίας, αυτοσυγκέντρωσης και μειώνει το αίσθημα της κόπωσης. Η εύκολη πρόσβαση, η χαμηλή τιμή και η απουσία σοβαρών παρενεργειών καθιστά την καφεΐνη ένα από τα δημοφιλέστερα συμπληρώματα στον τομέα της αθλητικής διατροφής.

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή επιτρέπει κατανάλωση μικρής ποσότητας καφεΐνης με αποδεκτή συγκέντρωση καφεΐνης στα ούρα είναι μέχρι τα 12 mg/lt. Η δοσολογία και ο χρόνος λήψης της καφεΐνης πριν τη δραστηριότητα ώστε να υπάρχει βελτίωση της απόδοσης ποικίλλουν σημαντικά με βάση το φύλο, την ηλικία και τη σωματική σύσταση του αθλητή. Είναι σημαντικό να έχει δοκιμαστεί η λήψη της σε προπονήσεις πριν από αγώνα για να αποφευχθούν συμπτώματα που σχετίζονται με διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος όπως ναυτία, ευερέθιστο έντερο και διάρροια.

Ασφαλής πρόσληψη θεωρείται η κατανάλωση 3-8 mg καφεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους, έτσι ώστε και η απέκκριση μέσω των ούρων να μην υπερβαίνει τα νόμιμα όρια, π.χ. για έναν αθλητή βάρους 60 κιλών η ασφαλής ποσότητα καφεΐνης είναι 180 – 480 mg ποσότητα που αντιστοιχεί σε 2 – 5 φλυτζάνια γαλικού καφέ. Επιπλέον, οι μελέτες δείχνουν ότι η μέγιστη συγκέντρωση καφεΐνης στο πλάσμα ανιχνεύεται σε 15-60 λεπτά μετά τη λήψη. Συνεπώς, ο ιδανικός χρόνος πρόσληψης του συμπληρώματος καθορίζεται σε 60-90 λεπτά πριν την έναρξη της δραστηριότητας.

Ο όγκος των επιστημονικών μελετών φανερώνει ότι η πρόσληψη καφεΐνης βελτιώνει την αερόβια αντοχή και αυξάνει το χρόνο εξάντλησης σε δραστηριότητα διάρκειας 30-60 λεπτών σε επίπεδο περίπου 12% από την αρχική κατάσταση. Η δοσολογία που χρησιμοποιήθηκε στις παραπάνω έρευνες είναι περίπου τα 6 mg/kg. Η ταχύτητα και η δύναμη σε αυτές τις δραστηριότητες μπορεί επίσης να είναι αυξημένη λόγω της καφεΐνης. Έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει την απόδοση ακόμη και σε ασκήσεις διάρκειας μέχρι 5 λεπτά, ενώ αυξάνει τη μέγιστη δύναμη, την ταχύτητα και την ισοκινητική δύναμη σε ασκήσεις έντασης που διαρκούν λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα.

Όμως, δεν συμβαίνει το ίδιο για δραστηριότητες παρατεταμένης διάρκειας άνω των 90 λεπτών, ενώ το ίδιο αναποτελεσματική φαίνεται και σε έντονη δραστηριότητα μικρής διάρκειας από 15

δευτερόλεπτα έως και 3 λεπτά.

Ποια προϊόντα και σε τι ποσότητα περιέχουν καφεΐνη;