Monthly Archives: Ιανουάριος 2022

Οι τροφικές αλλεργίες ή οι δυσανεξίες τροφίμων επηρεάζουν σχεδόν όλους τους ανθρώπους κάποια στιγμή. Οι περισσότεροι συχνά εμφανίζουν μια δυσάρεστη αντίδραση σε κάτι που έτρωγαν και αναρωτιούνται αν έχουν τροφική αλλεργία. Ένα στα τρια άτομα είτε λέει ότι έχει τροφική αλλεργία είτε τροποποιεί το πρόγραμμα διατροφής της οικογένειας, επειδή ένα μέλος της οικογένειας υποψιάζεται τροφική αλλεργία.

Αυτή η διαφορά μεταξύ της κλινικά αποδεδειγμένης επικράτησης της τροφικής αλλεργίας και της αντίληψης του κοινού για το πρόβλημα οφείλεται εν μέρει σε αντιδράσεις που ονομάζονται «τροφικές δυσανεξίες» παρά στις ίδιες τις τροφικές αλλεργίες. Μια τροφική αλλεργία ή υπερευαισθησία είναι μια μη φυσιολογική αντίδραση σε ένα τρόφιμο που ενεργοποιείται από το ανοσοποιητικό σύστημα. Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι υπεύθυνο για τα συμπτώματα της τροφικής δυσανεξίας, ακόμη και εάν αυτά τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με εκείνα της τροφικής αλλεργίας.

Για παράδειγμα, η αλλεργία στο γάλα είναι διαφορετική από το να μην είναι σε θέση να αφομοιώσει σωστά εξαιτίας της δυσανεξίας στη λακτόζη.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους ανθρώπους που έχουν πραγματικές αλλεργίες να τις εντοπίσουν και να προλάβουν αλλεργικές αντιδράσεις στα τρόφιμα, επειδή αυτές οι αντιδράσεις μπορεί να προκαλέσουν καταστροφικές ασθένειες  και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να είναι μοιραίες.

Δυσανεξία στην λακτόζη

Όσον αφορά τη δυσανεξία στη λακτόζη αφορά μια κατάσταση κατά την οποία το σώμα δεν μπορεί να χωνέψει εύκολα τη λακτόζη, ένα είδος σακχάρου που βρίσκεται στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Αυτό δεν είναι το ίδιο με μια τροφική αλλεργία στο γάλα.

Όταν η λακτόζη κινείται μέσα στο παχύ έντερο χωρίς να αφομοιώνεται σωστά, μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα, όπως αέρια, πόνο στην κοιλιά και φούσκωμα. Μερικοί άνθρωποι που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη δεν μπορούν να αφομοιώσουν όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Άλλοι μπορούν να καταναλώσουν μικρές ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων ή ορισμένων τύπων χωρίς προβλήματα.

Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι συχνή στους ενήλικες. Εμφανίζεται πιο συχνά στους γηγενείς Αμερικανούς και Ασιάτες παρά μεταξύ των Ευρωπαίων.

Μια μεγάλη πρόκληση για τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη είναι η εύρεση του τρόπου κατανάλωσης χωρίς την εμφάνιση ανεπιθύμητων αντιδράσεων και  η πρόσληψη επαρκούς ποσότητας ασβεστίου για υγιή οστά.

Η δυσανεξία στη λακτόζη παρουσιάζεται όταν το λεπτό έντερο δεν δημιουργεί επαρκή ποσότητα του ενζύμου λακτάση. Το σώμα σας χρειάζεται τη λακτάση για να διασπάσει και να πέψει την λακτόζη.

Η δυσανεξία στην λακτόζη είναι πιο συχνά κληρονομική και τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται κατά την διάρκεια της εφηβείας ή της ενήλικης ζωής. Οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτό το είδος της δυσανεξίας  μπορούν να καταναλώσουν λίγο γάλα ή άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς προβλήματα.

Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη μπορεί να είναι ήπια έως σοβαρά, ανάλογα με την ποσότητα της λακτάσης που το σώμα παράγει. Τα συμπτώματα αρχίζουν συνήθως 30 λεπτά με 2 ώρες μετά την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων. Εάν έχετε δυσανεξία στην λακτόζη, τα συμπτώματά σας μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Φούσκωμα

2. Πόνος ή κράμπες

3. Γουργουρητό στην κοιλιά

4. Αέρια

5. Υδαρείς κενώσεις ή διάρροια

6. Έμετο

Πολλοί άνθρωποι που έχουν αέρια, πόνο στην κοιλιά, φούσκωμα και διάρροια υποψιάζονται ότι είναι δυσανεκτικοί στη λακτόζη. Ο καλύτερος τρόπος για να το ελέγξετε είναι να αποφύγετε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα για να δείτε εάν θα υποχωρήσουν τα συμπτώματα. Εάν ναι, τότε μπορείτε να δοκιμάσετε την προσθήκη μικρής ποσότητας ώστε να δείτε εάν τα συμπτώματα επανέρχονται.

Εάν νιώθετε άρρωστοι μετά από ένα ποτήρι γάλα μία μόνο φορά, τότε μάλλον δεν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη. Αλλά εάν αισθάνεστε αδιαθεσία κάθε φορά που καταναλώνετε γάλα, παγωτό ή κάποιο άλλο γαλακτοκομικό προϊόν, μπορεί να έχετε δυσανεξία στη λακτόζη.

Μερικές φορές άτομα που δεν είχαν ποτέ πρόβλημα με το γάλα ή άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα ξαφνικά εμφανίζουν δυσανεξία στη λακτόζη, λόγω αύξησης της ηλικίας.

Εάν νομίζετε ότι έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, μιλήστε με τον γιατρό σας. Ο γιατρός σας μπορεί να επιβεβαιώσει εάν τα συμπτώματα προέρχονται από δυσανεξία στη λακτόζη και όχι από κάποιο άλλο πρόβλημα.

Ένας γιατρός μπορεί συνήθως να πει εάν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, θέτοντας ερωτήματα για τα συμπτώματά σας. Αυτός ή αυτή μπορεί επίσης να σας ζητήσει να αποφύγετε τα γαλακτοκομικά προϊόντα για ένα μικρό χρονικό διάστημα για να δείτε εάν τα συμπτώματα θα υποχωρήσουν.

Μερικές φορές οι γιατροί ζητούν τεστ αναπνοής υδρογόνου ή σακχάρου για να επιβεβαιώσουν την διάγνωση. Αυτές οι απλές εξετάσεις ελέγχουν εάν πέμπτετε σωστά την λακτόζη.

Δεν υπάρχει θεραπεία για την δυσανεξία στη λακτόζη. Αλλά μπορείτε να μετριάσετε τα συμπτώματα μειώνοντας ή αποφεύγοντας τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Συστήνεται η κατανάλωση γάλακτος με μειωμένη λακτόζη ή η αντικατάσταση από γάλα και τυρί σόγιας. Οι περισσότεροι μπορούν να τρώνε γιαούρτι χωρίς προβλήματα, ειδικά γιαούρτι με προβιοτικά ένζυμα. Επίσης, συστήνονται συμπληρώματα διατροφής με λακτάση που βοηθούν στην πέψη της λακτόζης.

Υπάρχουν πολλά μη γαλακτοκομικά προϊόντα που περιέχουν ασβέστιο, συμπεριλαμβανομένων των:

– Μπρόκολο, μπάμιες, κατσαρό λάχανο, λάχανο και γογγύλια.

– Σαρδέλες, τόνος και σολομός σε κονσέρβα.

– Χυμοί και δημητριακά εμπλουτισμένα με ασβέστιο.

– Προϊόντα σόγιας εμπλουτισμένα με ασβέστιο όπως γάλα σόγιας και τοφού

– Αμύγδαλα.

Περιορίστε την ποσότητα των γαλακτοκομικών προϊόντων στην διατροφή σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να έχουν περίπου 10 γραμμάρια λακτόζης κάθε μέρα. Αυτό μπορεί να είναι ένα ποτήρι πλήρους, με λίγα ή καθόλου λιπαρά γάλακτος, για παράδειγμα. Όλα τα γάλατα περιέχουν την ίδια ποσότητα της λακτόζης. Άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα περιέχουν διαφορετικές ποσότητες λακτόζης:

Τροφές με λιγότερη λακτόζη, όπως το ελβετικό τυρί ή το τυρί τσένταρ, δεν μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα. Εάν δεν είστε σίγουροι για το εάν το γάλα προκαλεί συμπτώματα, δοκιμάστε μία μικρή ποσότητα και περιμένετε να δείτε πώς αισθάνεστε πριν καταναλώσετε περισσότερο.

Καταναλώστε γαλακτοκομικά προϊόντα μαζί με άλλα τρόφιμα. Για μερικούς ανθρώπους, ο συνδυασμός μιας στερεάς τροφής (όπως τα δημητριακά) με ένα γαλακτοκομικό προϊόν (όπως το γάλα) μπορεί να μειώσει ή να εξαλείψει τα συμπτώματα.

Μοιράστε την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων μέσα στην ημέρα. Πολλοί άνθρωποι που είναι δυσανεκτικοί στην λακτόζη τρώνε μικρές ποσότητες προϊόντων που περιλαμβάνουν λακτόζη μέσα στην ημέρα αντί μεγάλης ποσότητας μία φορά.

Εάν έχετε σοβαρή δυσανεξία στη λακτόζη, ίσως χρειάζεται να την αποφύγετε εντελώς. Μερικά φάρμακα ή προπαρασκευασμένα τρόφιμα περιέχουν λακτόζη. Παραδείγματα τέτοιων τροφίμων είναι τα ψωμιά και τα αρτοποιήματα, τα δημητριακά πρωινού, οι πατάτες και σούπες στιγμής, τηγανίτες, μπισκότα ή μίγμα για μπισκότα, μαργαρίνη και σως για σαλάτα, καραμέλες, σοκολατούχο γάλα και άλλα σνακ. Βεβαιωθείτε ότι διαβάζετε τις ετικέτες για λακτόζη ή ονόματα που υποδηλώνουν λακτόζη, όπως:

– Σκόνη γάλακτος

– Ορός γάλακτος

– Πηκτή

– Υποπροϊόντα γάλακτος

Για την απορρόφηση του ασβεστίου το σώμα χρειάζεται βιταμίνη D. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αρκετή βιταμίνη D λόγω της σύντομης έκθεσής τους στον ήλιο καθημερινά. Η βιταμίνη D επίσης υπάρχει σε εμπλουτισμένο χυμό πορτοκαλιού, σε εμπλουτισμένο γάλα σόγιας, λιπαρά ψάρια (όπως ο σολομός), οι κρόκοι αυγών και το συκώτι.

Αν δεν ξέρετε εάν παίρνετε αρκετό ασβέστιο, βιταμίνη D και άλλες σημαντικές θρεπτικές ουσίες που βρίσκονται στα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως μαγνήσιο, κάλιο, πρωτεΐνη και ριβοφλαβίνη, μιλήστε με τον γιατρό σας. Μπορεί να σας συστήσει να πάρετε ένα συμπλήρωμα ασβεστίου ή να μιλήσετε με τον διαιτολόγο για να επιβεβαιώσετε ότι λαμβάνετε αρκετή ποσότητα από τις συγκεκριμένες βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία.

Θα πρέπει επίσης να μιλήσετε με τον γιατρό σας εάν τα συμπτώματά σας δεν υποχωρούν με την θεραπεία, εάν επιδεινώνονται ή εάν έχετε και άλλα συμπτώματα όπως πυρετό, ρίγη ή έντονο πόνο στην κοιλιά ή εμετό.

Οι ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου βιώνουν μια σειρά συμπτωμάτων τα οποία σχετίζονται με την αδυναμία του σώματος να απορροφήσει αρκετά θρεπτικά συστατικά, υγρά, ηλεκτρολύτες, βιταμίνες και μέταλλα από τις τροφές που καταναλώνουν. Οι διατροφικές ελλείψεις σχετίζονται με το τμήμα του εντέρου που έχει υποστεί βλάβη, έχει αφαιρεθεί χειρουργικά ή δεν λειτουργεί πλήρως:

1. Δωδεκαδάκτυλος: Το άνω τμήμα του λεπτού εντέρου, που απορροφά τον σίδηρο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο.

2. Νήστιδα: Το μεσαίο τμήμα του λεπτού εντέρου, που λαμβάνει χώρα η απορρόφηση των πρωτεϊνών, του λίπους, των υδατανθράκων, των βιταμινών και των μετάλλων.

3. Ειλεός: Το κατώτερο τμήμα του λεπτού εντέρου, όπου η βιταμίνη Β12 και τα χολικά οξέα απορροφώνται. Τα χολικά οξέα βοηθούν τον οργανισμό να απορροφήσει λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E και Κ).

4. Κόλον: Η παρουσία ή η απουσία του παχέος εντέρου θα έχει επιπτώσεις στο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου. Αν και το παχύ έντερο δεν θεωρείται γενικά τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα, όπου οι θρεπτικές ουσίες απορροφώνται, ωστόσο στο ΣΕΕ μπορεί να είναι σε θέση να ανακτήσει το 10%-20% των δυσαπορροφούμενων υδατανθράκων. Επιπλέον, το κόλον μπορεί να είναι σε θέση να απορροφήσει σημαντικές ποσότητες νερού και ηλεκτρολυτών.

Το πιο κοινό σύμπτωμα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου είναι οι διαταραχές στις εντερικές συνήθειες. Οι ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου παραπονούνται για εντερικές ενοχλήσεις που μπορούν να αφορούν διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και εναλλαγή των δύο καταστάσεων. Ποσοστό 50% των ασθενών παραπονούνται για διάρροιες. Αυτό, με την σειρά του, μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό, αφυδάτωση και απώλεια βάρους. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να γίνουν απειλητικά για την ζωή εάν δεν αντιμετωπιστούν σωστά.

Άλλα συμπτώματα για το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Κοιλιακό πόνος και κράμπες

2. Φούσκωμα

3. Καούρα

4. Μετεωρισμό (εντερικά αέρια)

5. Στεατόρροια

6. Κόπωση

7. Αδυναμία

8. Βακτηριακές λοιμώξεις

9. Ευαισθησίες σε τρόφιμα

Πρόσθετα σημάδια έλλειψης θρεπτικών συστατικών και βιταμινών που προκαλούνται από το ΣΕΕ είναι τα εξής:

• Αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθροκυττάρων)

• Εύκολοι μώλωπες

• Οστεοπόρωση (εύθραυστα οστά) και πόνος στα οστά

Ποιες είναι οι αιτίες της νόσου;

Τα ακριβή αίτια δεν είναι διευκρινισμένα, γνωρίζουμε όμως ότι δίαιτα με υψηλό υπόλειμμα (φυτικές ίνες) και με υψηλή πρόσληψη λιπαρών, αλλά ακόμα και ψυχικοί παράγοντες και κυρίως το στρες καθώς μπορεί να συμβάλλουν στην πρόκληση της νόσου. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη νόσο φαίνεται να είναι οι ορμονικές μεταβολές στις γυναίκες, κατά την διάρκεια της περιόδου.

Πως γίνεται η διάγνωση της νόσου;

Ο γιατρός σας θα προσπαθήσει να αποκλείσει άλλες αιτίες που προκαλούν την ίδια συμπτωματολογία. Η διάγνωση της νόσου δηλαδή είναι διάγνωση εξ' αποκλεισμού. Για να αποκλεισθούν άλλες αιτίες ο γιατρός σας είναι πιθανό να σας ζητήσει έλεγχο με κολονοσκόπηση ή βαριούχο υποκλυσμό (ακτινολογική εξέταση), υπερηχογράφημα κοιλίας, αιματολογικό έλεγχο και έλεγχο κοπράνων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία χρόνια νόσος για την οποία δεν έχει βρεθεί ακόμα οριστική θεραπεία. Ο κύριος στόχος των ιατρικών παρεμβάσεων έγκειται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς και στον αποκλεισμό υποψιών για σοβαρό νόσημα. 

Διατροφή

Στόχος της διατροφής είναι να γίνουν διατροφικές προσαρμογές, έχοντας κατά νου ότι δεν υπάρχει μία ειδική διατροφή για τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Τα μικρά και συχνά γεύματα (6-8) καθ’ όλη την ημέρα μπορεί να ενισχύσουν την πέψη και την απορρόφηση. Το διατροφικό ημερολόγιο είναι χρήσιμο στον καθορισμό των τροφίμων που προκαλούν διάρροια και άλλα συμπτώματα. Τέλος, σε γενικές γραμμές, τα άτομα με ΣΕΕ θα πρέπει να καταναλώνουν γεύματα που να είναι:

• Υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη

• Μέτρια σε λίπος

• Υψηλής περιεκτικότητας σε σύνθετους υδατάνθρακες με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες

• Χαμηλής περιεκτικότητας σε συμπυκνωμένα σάκχαρα

Τι επιτρέπεται;

1. Αφθονα υγρά σε μορφή ροφημάτων (χαμομήλι, χυμοί φρούτων χωρίς ίνες κ.λπ.).

2. Κρέας, ψάρι, πουλερικά όσο συχνά επιθυμείτε. Πλέον κατάλληλα είναι τα βραστά και τα ψητά σχάρας, που δεν περιέχουν καρυκεύματα και δεν έχουν τσιγαριστεί.

3. Ψωμί, κατά προτίμηση λευκό και φρυγανισμένο.

4. Αμυλώδη και καλά βρασμένες πατάτες.

5. Το γάλα, η φέτα, τα λευκά τυριά και τα γαλακτοκομικά επιτρέπονται μόνο αν είναι ανεκτά.

6. Οι βραστές σάλτσες σε μικρή ποσότητα.

7. Βραστά λαχανικά, μόνο αυτά που γίνονται ανεκτά.

8. Φρούτα, σε μέτρια ποσότητα, υπό μορφή κομπόστας ή και ωμά, εάν είναι μαλακά. Στα ωμά φρούτα πρέπει να αποφεύγεται η φλούδα.

9. Αφεψήματα. Η μέντα θα σας κάνει καλό.

Άλλες προτάσεις:

1. Συμπεριλάβετε υγρά, αλλά περιορίστε την πρόσληψη κατά την διάρκεια των γευμάτων. Μεγάλες ποσότητες υγρών πιέζουν την τροφή να περάσει γρηγορότερα από το έντερο, μειώνοντας την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, αυξάνοντας την διάρροια.

2. Διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά άλατα. Τα άτομα που έχουν αφαιρέσει τον ειλεό και εξακολουθούν να έχουν άθικτο το παχύ έντερο θα πρέπει να εξετάσουν μια διατροφή χαμηλή σε οξαλικά (ενώσεις φυτικής προέλευσης), προκειμένου να αποφευχθεί ο σχηματισμός λίθων στα νεφρά. Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε οξαλικά και θα πρέπει να αποφεύγονται είναι το αλκοόλ, το τσάι, ο καφές, η κόκα κόλα, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί, η σόγια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι γλυκοπατάτες, τα τεύτλα, το ραβέντι, τα μούρα, τα μανταρίνια και το φύτρο σιταριού / πίτουρο.

3. Ακολουθήστε διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λακτόζη (ή χρησιμοποιήστε συμπληρώματα λακτάσης) σε περιπτώσεις ασθενών με δυσανεξία στη λακτόζη.

4. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με ΣΕΕ θα πρέπει να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες από εκείνους με κανονικό μήκος εντέρου για να διατηρήσουν το βάρος τους.

Εκτός από τις διατροφικές προσαρμογές, άλλες συστάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• – Συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων. Φυλικό οξύ, βιταμίνη Β12 και σίδηρος μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την θεραπεία ή την πρόληψη της αναιμίας. Ενέσεις Β12 χορηγούνται εάν έχουν αφαιρεθεί χειρουργικά 46 εκ ειλεού. Ασβέστιο, κάλιο και ψευδάργυρος μπορεί να είναι απαραίτητα, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο υπό την σύσταση του γιατρού.

• – Λύσεις ενυδάτωσης δια στόματος. Αυτά τα διαλύματα (ειδικά μίγματα με νερό, ζάχαρη και άλατα) είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τους ανθρώπους με ΣΕΕ που βιώνουν υπερβολική διάρροια.

• – Συμπληρώματα διατροφής. Ενεργειακά συμπληρώματα υψηλής θερμιδικής αξίας είναι χρήσιμα για ασθενείς που χάνουν ή δυσκολεύονται να κρατήσουν βάρος.

• – Συμπληρώματα ηλεκτρολυτών, τα οποία χρησιμοποιούνται για την διόρθωση ανισορροπιών στα επίπεδα ηλεκτρολυτών του σώματος.

Θεραπεία διατροφικής υποστήριξης για ΣΕΕ

Εάν η συνήθης μέθοδος διατροφής, δια στόματος, δεν επιτρέπει να απορροφηθούν αρκετά θρεπτικά συστατικά, τότε πρέπει να χρησιμοποιηθεί άλλη μέθοδος. Αυτές περιλαμβάνουν εντερική (μέσω σωλήνα) και παρεντερική (μέσω φλέβας).

Εντερική διατροφή

Αυτή η μορφή της διατροφής γίνεται μέσω ενός σωλήνα σίτισης που εισάγεται απευθείας στο στομάχι ή στο λεπτό έντερο.

Παρεντερική διατροφή

Σε περιπτώσεις στις οποίες ο γαστρεντερικός σωλήνας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η σίτιση επιτυγχάνεται ενδοφλέβια μέσω ενός λεπτού σωλήνα που ονομάζεται καθετήρας.

Άλλες στρατηγικές αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:

• Φυσική δραστηριότητα

• Δημιουργία ενός υποστηρικτικού δικτύου ανθρώπων που θα μπορείτε να καλέσετε σε περίπτωση ανάγκης.

• Συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης.

Ακόμα, για τους ασθενείς που εμφανίζουν σημαντική συναισθηματική δυσφορία με το ΣΕΕ ή για εκείνους που είναι πρόθυμοι να βρουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης, ένας ψυχολόγος ή ψυχίατρος μπορεί να είναι χρήσιμος.

Η διάρροια είναι η διαταραχή των κενώσεων, που συνίσταται σε αύξηση του αριθμού, του όγκου ή της ρευστότητάς τους. Στις οξείες διάρροιες συνήθως διαταράσσονται και οι τρεις παραπάνω παράμετροι. Όμως, κυριότερος από αυτούς είναι η αύξηση του όγκου των αποβαλλόμενων κοπράνων. Μερικές φορές κράμπες και κοιλιακοί πόνοι προηγούνται της διάρροιας. Ως προς τη διάρκεια και τα χαρακτηριστικά της, η διάρροια διακρίνεται σε οξεία και σε χρόνια.

Η διάρροια μπορεί να προκληθεί από:

1. Ιούς, παράσιτα ή βάκτηρια

2. Ασθένειες του εντέρου (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα)

3. Ανοσοανεπάρκεια (ασθενείς με AIDS, η άτομα που κάνουν χημειοθεραπείες). 

4. Πίεση (αυξημένη πίεση)

5. Τρόφιμα (ακόμη και φρέσκα κάποια φρούτα, φασόλια, καφές μπορούν να προκαλέσουν διάρροια σε κάποιους ανθρώπους) 

6. Φάρμακα (αντιβιοτικά, αντιόξινα που περιέχουν το μαγνήσιο, φάρμακα για την πίεση και την καρδιά)  

Η διάρροια είναι το σύμπτωμα μίας παθολογικής κατάστασης και ο πρώτος στόχος για την θεραπεία της είναι να αντιμετωπιστεί το αίτιο που την προκάλεσε. Στη συνέχεια ο ασθενής πρέπει να αναπληρώσει τα υγρά και τους ηλεκτρολύτες που πιθανώς χάθηκαν και να φροντίζει τη διατροφή του μέχρι την ανάρρωση. 

Ο ρόλος της διατροφής:

Εάν υποφέρετε από διάρροιες, πιθανώς σας έχει συστηθεί να δοκιμάσετε διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες.

Αυτού του είδους η διατροφή μπορεί να βοηθήσει να αποφευχθεί η υπερβολική διέγερση του εντέρου και να επιβραδύνει την συχνότητα κινήσεων του εντέρου.

Όμως ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε, δεν θα πρέπει να ακολουθήσετε μια ακραία στρατηγική:

1. Μην εξαλείψετε τελείως τις φυτικές ίνες,

2. Μην περιορίσετε την διατροφή σας σε υγρά μόνο,

3. Μην κόψετε όλα τα υγρά (μπορεί να αφυδατωθείτε)

4. Μην αποκλείσετε τροφές με νάτριο και κάλιο. Αυτά είναι ηλεκτρολύτες, που μπορεί να έχουν εξαντληθεί μέτα από έντονες διάρροιες.

Τι μπορεί να βοηθήσει;

Εάν προσπαθείτε να ελέγξετε την συχνότητα των κινήσεων του εντέρου, υπάρχουν ορισμένες τροφές με τις οποίες θα πρέπει να είστε προσεκτικοί. Μερικές φορές είναι η θερμοκρασία του φαγητού, ή η μερίδα, που μπορεί να αυξήσει την συχνότητα της κινητικότητας του εντέρου. Εάν έχετε χρόνια διάρροια, καλό θα ήταν να κρατάτε ένα ημερολόγιο διατροφής, έτσι ώστε να μπορείτε να εντοπίσετε τις προβληματικές τροφές, τις δύσκολες ώρες της ημέρας και τα συμπτώματα. Η κατανάλωση των παρακάτω τροφών μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία μαλακών κενώσεων.

Τα τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν μαλακά κόπρανα είναι τα εξής:

1. Ξερά φασόλια, καλαμπόκι, λαχανικά, όπως το λάχανο, τα οποία έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές

2. Φρούτα και χυμοί περιέχουν  που φρουκτόζη

3. Ποτά που περιέχουν καφεΐνη όπως ο καφές μπορεί να έχουν καθαρτική επίδραση.

4. Αλκοολούχα ποτά όπως μπύρα, κρασί και λικέρ μπορεί να χειροτερέψει την διάρροια.

5. Τα λιπαρά κρέατα όπως το μπέικον και τα μαριναρισμένα μπορεί να επιδεινώσουν την διάρροια.

6. Τα τηγανιτά, τα γλυκά και τα πατατάκια έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, το οποίο μπορεί να επιδεινώσει την διάρροια.

7. Το όξινο γλουταμινικό νάτριο (MSG), ενισχυτικό γεύσης, μπορεί να χειροτερέψει την διάρροια.

8. Μεγάλες ποσότητες ξηρών καρπών ή φυστικοβούτυρου μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.

9. Τα αποξηραμένα φρούτα, όπως σύκα, χουρμάδες, σταφίδες και δαμάσκηνα μπορεί να έχουν καθαρτική δράση.

10. Τα συμπυκνωμένα γλυκά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.

11. Τσίχλες και καραμέλες χωρίς ζάχαρη περιέχουν σακχαροαλκοόλες όπως σορβιτόλη, μαννιτόλη, και/ή ξυλιτόλη, οι οποίες μπορεί να έχουν καθαρτική δράση.

12. Η πραγματική μαύρη γλυκόριζα (όχι η καραμέλα) μπορεί να έχει καθαρτική δράση.

13. Εκτός από τις επιλογές τροφίμων που μπορεί να είναι ενοχλητικές, υπάρχουν αρκετά συμπληρώματα που μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη κινητικότητα του εντέρου και επιδεινώσουν την ήδη υπάρχουσα διάρροια.

Τροφές που μπορεί να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της διάρροιας:

Πριν αναφερθούν οι τροφές είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί η ανάγκη για αύξηση των υγρών προκειμένου να αποφευχθει η αφυδάτωση, αλλά αποφύγετε την κατανάλωση υγρών ανάμεσα στα γεύματα. (Τα υγρά με το γεύμα θα επιταχύνουν την γαστρική κένωση, επιδεινώνοντας ενδεχομένως την διάρροια.)

Καταναλώστε τρόφιμα/ποτά με νάτριο και κάλιο:

• Αθλητικά ποτά (νάτριο και κάλιο)

• Μπανάνες (κάλιο) ή νιφαδες μπανάνας είναι ένας καλός τρόπος για την τόνωση του καλίου και μπορούν να προστεθούν σε ζεστά δημητριακά.

• Βραστές πατάτες ή πουρές (κάλιο)

Καταναλώστε τροφές με λιγότερες φυτικές ίνες:

• Γιαούρτι (εάν έχετε δυσανεξία στην λακτόζη, θα πρέπει να περιορίσετε την κατανάλωση)

• Ρύζι

• Νουντλς

• Κρέμα σιταριού

• Λευκό ψωμί

• Άπαχο κρέας

• Τυρί cottage

• Κονσερβοποιημένα φρούτα σε μικρές ποσότητες

• 1-2 κ.σ. λαχανικά σε ένα χρόνο

• Πιείτε ποτά σε θερμοκρασία δωματίου και όχι ζεστό ή κρύο

Συμπληρώματα που μπορούν να βοηθήσουν:

• Ψύλλιο

• Ο φλοιός ρίζας βατόμουρου

• Προβιοτικά

• Πηκτίνη

Αν και το ψύλλιο χρησιμοποιείται συχνά ως παράγοντας διόγκωσης από άτομα με δυσκοιλιότητα, μπορεί να είναι αποτελεσματικό στην επιβράδυνση της κινητικότητας του εντέρου, έτσι ώστε να μην πηγαίνετε στην τουαλέτα τόσο συχνά. Ο φλοιός της ρίζας του βατόμουρου περιέχει τανίνες, που μπορεί να βοηθήσουν στην επιβράδυνση του χρόνου διέλευσης των κοπράνων μέσω του εντερικού σωλήνα.

Άλλα συμπληρώματα που μπορεί να είναι ωφελιμα είναι τα προβιοτικά και η πηκτίνη. Τα προβιοτικά μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της διάρροιας που σχετίζεται με αντιβιοτικά. Βρίσκονται πιο εύκολα στο γιαούρτι αφού ψάξετε για τον όρο LAC στην ετικέτα των γιαουρτιών στην περίπτωση των γαλακτοκομικών προϊόντων.

Η πηκτίνη είναι μια μορφή φυτικών ινών που βρίσκονται σε φρούτα και ορισμένα λαχανικά, και επίσης, πωλείται σε μορφή σκόνης στα σούπερ μάρκετ. Αυτή συνήθως προστίθεται στις κονσέρβες φρούτων. Για επιπλέον βοήθεια σε περίπτωση διάρροιας, δοκιμάστε να αναμίξετε 1 κ.σ. σκόνης με ¼ φλυτζ νερού  και στιμμένου λεμονιού 20-30 λεπτά πριν από το γεύμα. Μερικές από αυτές τις σκόνες είναι πιο γλυκές από άλλες, έτσι ώστε εάν χρειάζεται να γλυκάνει το μίγμα, μπορείτε να προσθέσετε λίγη ζάχαρη. Ο τύπος των ινών στην πηκτίνη μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση των κενώσεων του εντέρου για να μειώσετε το επείγον του προβλήματος

Εκτός από τις επιλογές των τροφίμων, ο αριθμός των γευμάτων είναι επίσης σημαντικός. Προσπαθήστε να τρώτε μικρότερα και συχνότερα γεύματα μέσα στην ημέρα αντί για μεγάλα γεύματα. Επίσης, προσπαθήστε να ξεκουραστείτε 20-30 λεπτα μετά από τα γεύματα ή προσπαθήστε να οργανώσετε τις ώρες των γευμάτων σας έτσι, ώστε να μην χρειάζεται να σηκώνεστε κατευθείαν μετά το πέρας του φαγητού. Η ξεκούραση μετά το φαγητό μπορεί να επιβραδύνει την περίσταλση, που είναι ο ρυθμός με τον οποίο η τροφή περνά μέσα από το έντερο.

Εν κατακλείδι

Για την πρόληψη επιπλοκών που μπορεί να προκύψουν από την αυξημένη κινητικότητα του εντέρου, προσπαθήστε να κάνετε τα εξής:

• Προσδιορίστε ποιες τροφές και ποια υγρά είναι ενοχλητικά για εσάς

• Περιορίστε τις φυτικές ίνες

• Πίνετε αρκετά υγρά, εκτός από την στιγμή των γευμάτων

• Βεβαιωθείτε ότι συμπεριλαμβάνετε στην καθημερινή διατροφή σας τροφές με νάτριο και κάλιο

• Φάτε λιγότερο, αλλά συχνότερα

• Καθίστε μετά το γεύμα

Θυμηθείτε, οι γενικές διατροφικές συμβουλές δεν λειτουργούν για όλους, ενώ η επίδραση της διατροφής είναι μοναδική για το κάθε άτομο.

Έχετε παρατηρήσει πρόσφατα αλλαγή στις συνήθειες σχετικά με την τουαλέττα σας; Έχετε μειωμένη κινητικότητα του εντέρου συγκριτικά με το συνηθισμένο; Πιέζεται τον εαυτό σας; Αυτά όλα είναι σημάδια δυσκοιλιότητας, ένα κοινό πρόβλημα υγείας του πεπτικού.

Αν και κανείς δεν θέλει να σκέφτεται, πόσο μάλλον να συζητάει, για την δυσκοιλιότητα, σχεδόν όλοι το βιώνουν κάποια στιγμή.Τις περισσότερες φορές, πρόκειται για παροδικό πρόβλημα και μερικές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού σας συστήματος και πάλι.

Κοινές αιτίες της δυσκοιλιότητας

Για να καταλάβουμε την πρόληψη της δυσκοιλιότητας, βοηθά να γνωρίζετε τι την προκαλεί. Καθώς η τροφή περνά μέσα από το παχύ έντερο, το νερό απορροφάται και τα απόβλητα τροφίμων σχηματίζουν τα κόπρανα. Οι μυϊκές συσπάσεις κινούν τα κόπρανα από το παχύ έντερο έως τον ορθό. Όταν η διαδικασία αυτή επιβραδύνεται, τα κόπρανα γίνονται ξηρά και δυσκολεύονται να περάσουν, προκαλώντας δυσκοιλιότητα.

Οι συνήθεις ένοχοι είναι η διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες ή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, έλλειψη άσκησης και ανεπαρκής ενυδάτωση. Ορισμένα φάρμακα, η αναβολή την στιγμή που έχετε την ανάγκη, η καθαρτική κατάχρηση και η εγκυμοσύνη.

Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην ανακούφιση από την δυσκοιλιότητα

Εάν η κινητικότητα του εντέρου είναι υποτονική, δεν χρειάζεται να βιαστείτε και να αγοράσετε κάποιο καθαρτικό. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τα χρειάζεστε για ήπια δυσκοιλιότητα. Αντ’ αυτού, εξετάστε την διατροφή σας.

Οι φυτικές ίνες είναι το μέρος των φυτικών τροφών που το σώμα δεν μπορεί να διασπάσει. Όταν τρώτε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, αυτός ο έξτρα όγκος βοηθά να κρατηθούν τα κόπρανα μαλακά και να επιταχυνθεί η πέψη.

Όλες οι φυτικές τροφές, όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια, περιέχουν φυτικές ίνες. Οι συνήθεις συστάσεις φτάνουν τα 25 γρμ φυτικών ινών καθημερινά για τις γυναίκες και μέχρι 38 γρμ για τους άντρες. Μετά την ηλικία των 50 ετών, χρειαζόμαστε λιγότερες φυτικές ίνες, σχεδόν 21 γρμ οι γυναίκες και 30 γρμ οι άντρες. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς τρώμε μόνο 15 γρμ καθημερινά, γεγονός που εξηγεί γιατί πολλοί άνθρωποι έχουν πεπτικά προβλήματα.

Παραδείγματα τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες:

– ½ φλιτζάνι φασόλια: 9,5 γραμμάρια

– 1 μικρό αχλάδι: 4,4 γραμμάρια

– ¼ φλιτζάνι χουρμάδες: 3,6 γραμμάρια

– 1 μέτριο μήλο: 3,3 γραμμάρια

– 1 μέτρια γλυκοπατάτα: 4,8 γραμμάρια

Εδώ είναι μερικές απλές αλλαγές που μπορούν να βελτιώσουν την διατροφή σας και να βοηθήσουν στην ανακούφιση από την δυσκοιλιότητα:

1. Προσθέστε λαχανικά. Δεν χρειάζεται να μετράτε γραμμάρια φυτικών ινών για να παίρνετε την συνιστώμενη ποσότητα. Αντ’ αυτού, στοχεύστε να τρώτε 2 φλιτζάνια φρούτων και 2 ½ φλιτζάνια λαχανικών καθημερινά. Φτιάξτε σάντουιτς με ψητά λαχανικά, προσθέστε σαλάτα αντί για τηγανιτές πατάτες στο γεύμα σας, αγοράστε κομμένα λαχανικά για σνακ και συνοδέψτε τα με σάλτσα χαμηλών λιπαρών, κρατήστε την φρουτιέρα σας γεμάτη για εύχρηστα και υγιεινά σνακ και προσθέστε ψιλοκομμένα αποξηραμένα φρούτα στην βρώμη και τα δημητριακά.

2. Στοχεύστε σε προϊόντα ολικής αλέσεως. Αντικαταστήστε το λευκό ψωμί, λευκό ρύζι και τα κανονικά ζυμαρικά με ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως και καστανό ρύζι. Καταναλώστε περισσότερη βρώμη, δημητριακά και παξιμάδια ολικής αλέσεως, αφού βεβαιωθείτε ότι πρόκειται για επιλογές χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη. Προτιμήστε ποπ κορν αντί για πατατάκια. Όταν αγοράζετε δημητριακά, επιλέξτε εκείνα που περιέχουν τουλάχιστον 5 γραμμάρια φυτικών ινών ανά μερίδα.

3. Ενισχύστε το διαιτολόγιό σας με φασόλια. Αντικαταστήστε το κρέας με φασόλια ή όσπρια τουλάχιστον μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Προσθέστε βρασμένα φασόλια στις σαλάτες και δοκιμάστε σούπες με φασόλια και βραστά ως κύρια γεύματα.

4. Προσθέστε φυτικές ίνες σταδιακά. Κάντε αλλαγές σταδιακά μέσα στην εβδομάδα, γιατί αυξάνοντας απότομα τις φυτικές ίνες μπορεί να προκληθούν φούσκωμα και αέρια. Να είστε υπομονετικοί, μπορεί να χρειαστεί χρόνος για το σώμα σας να προσαρμοστεί.

5. Σκεφτείτε για κάποιο συμπλήρωμα φυτικών ινών. Εάν έχετε πρόβλημα πρόσληψης αρκετών φυτικών ινών μέσω της διατροφής σας, δοκιμάστε κάποιο συμπλήρωμα. Τα ιδανικά συμπληρώματα φυτικών ινών είναι γενικά ασφαλή και δεν δημιουργούν εξάρτηση. Απλά φροντίστε να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας πριν την χρήση τους, καθώς μπορεί να αλληλεπιδρούν με ορισμένα φάρμακα.

6. Μείνετε ενυδατωμένοι. Εάν προσθέσετε περισσότερες φυτικές ίνες στην διατροφή σας, είτε με τρόφιμα είτε με συμπληρώματα, φροντίστε να πίνετε περισσότερα υγρά για να βοηθήσετε την πέψη. Στοχεύστε για περίπου 8 ποτήρια την ημέρα. Επιλέξτε ποτά με χαμηλές ή καθόλου θερμίδες, γιατί πίνοντας σακχαρούχα αναψυκτικά και γλυκούς χυμούς, προσθέτετε θερμίδες που δεν σας χρειάζονται.

Κάποια βότανα βοηθούν τη δυσκοιλιότητα

Δυστυχώς, πολλές από τις συμβατικές θεραπείες, αν και παρέχουν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση, μπορεί να προκαλέσουν χρόνια δυσκοιλιότητα όταν χρησιμοποιούνται μακροχρόνια. Μερικά βότανα είναι αποτελεσματικά ακόμη και στις χειρότερες περιπτώσεις της δυσκοιλιότητας και είναι ασφαλή για μακροχρόνια χρήση.

Ιπποφαές

Το ιπποφαές είναι ένα άλλο βότανο που ηρεμεί τον εντερικό σωλήνα. Είναι ένα μέτριο καθαρτικό, αλλά αρκετά ήπιο ώστε να χρησιμοποιείται ευρέως για την θεραπεία της δυσκοιλιότητας σε παιδιά.

Αλόη

Η αλόη είναι ένα βότανο θεραπείας που χρησιμοποιείται εξωτερικά για την θεραπεία εγκαυμάτων και την επούλωση μικρών πληγών, θεωρείται επίσης ένα φυσικό καθαρτικό. Είναι ένα βότανο που τονώνει τον οργανισμό και «καθαρίζει» τον βλεννογόνο του πεπτικού συστήματος. Μπορείτε να πιείτε είτε ένα αφέψημα αλόης (σε βρασμένο νερό ρίχνετε ένα κουταλάκι φύλλα αλόης και το αφήνετε για 2΄) είτε τον έτοιμο χυμό αλόης (1-2 καπάκια το πρωί, ένα το μεσημέρι και ένα το βράδυ) μόνο του ή αραιωμένο σε ένα ποτήρι χυμό κεράσι ή πορτοκάλι. 

Σπόρος Psyllium

Οι σπόροι Psyllium προέρχονται από το φυτό πεντανεύρου. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε διαλυτές και αδιάλυτες ίνες, οι οποίες είναι σημαντικές για την παροχή όγκου στα έντερα και την διέγερση της κινητικότητας του παχέος εντέρου. Το Psyllium είναι το κύριο συστατικό στα περισσότερα συμπληρώματα φυτικών ινών και βραδινά καθαρτικά. Επειδή δημιουργεί όγκο, είναι σημαντικό να λαμβάνεται με άφθονο νερό. Πάρτε το σύμφωνα με τις οδηγίες της συσκευασίας και σε καμμία περίπτωση επιπλέον δόσεις. Δώστε χρόνο για να λειτουργήσει, οπουδήποτε από μία έως επτά ημέρες. 

Ο φλοιός της φτελιάς

Η ολισθηρή φτελιά είναι ένα βότανο μαλακτικό για τον εντερικό σωλήνα και τους βλεννογόνους. Όπως η αλόη, έτσι και η φτελιά είναι θεραπευτική και θρεπτική. Βοηθά στην πέψη και στην ανακούφιση από τα αέρια και τις κράμπες. Βοηθά στην ανακούφιση από τον ερεθισμό του στομάχου, γεγονός που καθιστά την «ολισθηρή» φτελιά ένα ιδανικό βότανο για χρήση σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας που σχετίζονται με το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.

Triphala

To triphala, που είναι θεραπεία της Ανατολικής Ινδίας, είναι στην πραγματικότητα συνδυασμός τριών φρούτων (Haritaki, Bibhitaki and Amalaki) που χρησιμοποιείται για την θεραπεία της δυσκοιλιότητας. Έχει καθαρτική και αναζωογονητική δράση.

Αφέψημα βασιλικού 

Ο βασιλικός συμβάλλει στην καλύτερη μικροκυκλοφορία του παχέος εντέρου και στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας. Για το αφέψημα, ρίχνετε σε βρασμένο νερό ένα κουταλάκι φύλλα βασιλικού και τα αφήνετε για 5-7΄. Μπορείτε να πίνετε καθημερινά ένα φλιτζάνι. Μετά τον ένα μήνα λήψης, συνιστάται διάλειμμα μίας εβδομάδας

Διευκολύνετε την δυσκοιλιότητα με άσκηση

Κάνοντας τακτικά άσκηση δεν σας κρατά μόνο σε φόρμα, μπορεί να σας βοηθήσει να μείνετε τακτικοί. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει σε γρηγορότερη κίνηση των τροφίμων εντός του παχύ εντέρου. Αν και δεν είναι πάντα εύκολο να κλέβετε χρόνο για άσκηση, αυτές οι προτάσεις μπορεί να σας βοηθήσουν:

– Ξεκινήστε άσκηση διάρκειας 20 λεπτών, 3 ημέρες την εβδομάδα και αυξήστε στα 30 λεπτά τις περισσότερες ημέρες την εβδομάδα. Πάντα ζητήστε την συμβουλή του γιατρού πριν ξεκινήσετε οποιοδήποτε πρόγραμμα γυμναστικής.

– Είστε εκτός χρόνου; Χωρίστε την αθλητική σας δραστηριότητα μέσα στην ημέρα, καθώς τρεις περίπατοι των 10 λεπτών ισοδυναμεί με 30 λεπτά προπόνηση.

Χρησιμοποιήστε κάθε ευκαιρία να σηκωθείτε και να περπατήσετε. Περπατήστε μέχρι το γραφείο ενός συναδέλφου για να μιλήσετε αντί να στείλετε e-mail. Κάντε μια βόλτα με τον σύζυγο ή τον σύντροφό σας για να μιλήσετε για την μέρα σας πριν από το δείπνο. Παίξτε έξω με τα παιδιά σας. Κάντε την κίνηση μέρος της καθημερινότητάς σας και το πεπτικό σας σύστημα θα ωφεληθεί.