Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε παγκόσμιο επίπεδο, ο καρκίνος των παιδιών και των εφήβων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αιτίες θνησιμότητας που σχετίζεται με νόσο σε αυτές τις ηλικίες.
Διατροφική πρόληψη και αντιμετώπιση
Η διατροφή αποτελεί σημαντικό μέρος της υγείας όλων των παιδιών. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά να λαμβάνουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται. Το φυσιολογικό βάρος, η ισορροπημένη διατροφή και η φυσική δραστηριότητα αποτελούν την ιδανική συνταγή για την πρόληψη του καρκίνου. Ομοίως, η κατανάλωση των σωστών τροφών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ιατρική παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αισθάνεται καλύτερα και να παραμένει δυνατό.
Τα παιδιά με καρκίνο χρειάζονται πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπος, νερό, βιταμίνες και μέταλλα, όπως όλα τα παιδιά, αλλά με κάποιες ιδιαιτερότητες. Ο ειδικός, συνυπολογίζει τη βασική διατροφική κατάσταση του παιδιού, την ιατρική διάγνωση, το πλάνο αντιμετώπισης, την ηλικία, τα επίπεδα άσκησης και τη φαρμακευτική αγωγή για να καταλήξει σε κατάλληλο πλάνο διατροφής.
Πρωτεΐνες
Ο οργανισμός χρησιμοποιεί τις πρωτεΐνες για ανάπτυξη, αποκατάσταση ιστών και για να διατηρεί την υγεία του δέρματος, των κυττάρων του αίματος, του ανοσοποιητικού και του πεπτικού συστήματος. Τα παιδιά με καρκίνο που δεν λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες πρωτεΐνης είναι επιρρεπή σε καχεξία και λοιμώξεις, αναστέλλοντας την αποκατάσταση της νόσου. Έπειτα από χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία, μπορεί να χρειαστεί επιπλέον πρόσληψη πρωτεΐνης για αποκατάσταση των ιστών και για πρόληψη πιθανής λοίμωξης. Επομένως, οι πρωτεϊνικές ανάγκες των παιδιών με καρκίνο αυξάνονται. Καλές πηγές πρωτεϊνών αποτελούν τα ψάρια, τα πουλερικά, το άπαχο κόκκινο κρέας, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και δευτερευόντως οι ξηροί καρποί, τα όσπρια όπως τα φασόλια και οι φακές, αλλά και τα προϊόντα σόγιας.
Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες είναι η κύρια πηγή ενέργειας του σώματος. Δίνουν στο σώμα το καύσιμο (θερμίδες) που χρειάζεται για σωματική άσκηση και καλή λειτουργία των οργάνων. Η ενέργεια που χρειάζεται ένα παιδί εξαρτάται από την ηλικία, τη σωματική διάπλαση και το επίπεδο σωματικής δραστηριότητάς του. Τα υγιή βρέφη, τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται περισσότερη ενέργεια από τους ενήλικες, ώστε να υποστηρίζουν την ανάπτυξή τους. Τα παιδιά που βρίσκονται σε φροντίδα κατά του καρκίνου μπορεί να χρειαστούν από 20% έως και 90% περισσότερη ενέργεια για την αποκατάσταση των ιστών και την ενίσχυση του ανοσοποητικού τους συστήματος.
Οι καλύτερες πηγές υδατανθράκων είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά (κατά προτίμηση ολικής αλέσεως), που παρέχουν βιταμίνες και μέταλλα αλλά και φυτικές ίνες για ενίσχυση του οργανισμού. Άλλες καλές πηγές υδατανθράκων είναι το ψωμί, οι πατάτες, το ρύζι, τα ζυμαρικά, τα αμυλούχα λαχανικά όπως το καλαμπόκι και τα όσπρια όπως τα φασόλια. Αυτές οι τροφές περιέχουν επίσης βιταμίνες του συμπλέγματος Β και φυτικές ίνες. Τα γλυκά (επιδόρπια, καραμέλες και σακχαχαρούχα ποτά) παρέχουν κακής ποιότητας υδατάνθρακες.
Λίπη
Τα λίπη παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατροφή, ως πλούσια πηγή ενέργειας. Ο οργανισμός τα χρησιμοποιεί για να αποθηκεύει ενέργεια, να προστατεύει τους ιστούς του σώματος και να μεταφέρει ορισμένες βιταμίνες μέσω του αίματος. Κάποια λίπη είναι καλύτερα από άλλα. Ως επί το πλείστον, τα ακόρεστα λίπη (μονοακόρεστα και πολυακόρεστα) θα πρέπει να επιλέγονται συχνότερα από τα κορεσμένα ή τα trans λιπαρά. Ορισμένα λιπαρά οξέα, όπως το λινολεϊκό οξύ και το άλφα-λινολενικό οξύ, ονομάζονται απαραίτητα λιπαρά οξέα και ανήκουν στην ομάδα των πολυακόρεστων. Θεωρούνται απαραίτητα για τον σχηματισμό κυττάρων και την παραγωγή ορμονών, καθώς ο οργανισμός δεν μπορεί να επιτελέσει αυτές τις λειτουργίες χωρίς την διατροφική πρόσληψή τους.
Οι διαιτητικές πηγές των λιπαρών αναγράφονται ανά κατηγορία στον παρακάτω πίνακα:
|
Διαιτητικές πηγές μονοακόρεστων, πολυακόρεστων, κορεσμένων και trans λιπαρών |
|||
|
Μονοακόρεστα |
Πολυακόρεστα |
Κορεσμένα |
Τrans |
|
Σπόροι και φυτικά έλαια (όπως το ελαιόλαδο), έλαιο κράμβης ή φυστικιού |
Θαλασσινά προϊόντα, καρποί και φυτικά έλαια (όπως ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο και έλαιο λιναρόσπορου) |
ζωικές πηγές (όπως το κρέας και τα πουλερικά, γάλα, τυρί και βούτυρο) και φυτικά έλαια (όπως καρύδας και φοινικέλαιο) |
Συσκευασμένα σνακ, ορισμένα αρτοσκευάσματα (σφολιάτες), τηγανητά έλαια και ζωικά προϊόντα (όπως γαλακτοκομικά προϊόντα) |
Νερό
Το νερό και τα υγρά είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία. Όλα τα κύτταρα του σώματος χρειάζονται νερό για να λειτουργήσουν. Εάν το παιδί δεν παίρνει αρκετά υγρά ή έχει απώλειες, λόγω εμέτου ή διάρροιας, μπορεί να αφυδατωθεί. Η κατάσταση αυτή μπορεί να διαταράξει την ηλεκτρολυτική ισορροπία του σώματος και να επιβαρύνει την κλινική κατάσταση του παιδιού. Η ποσότητα των υγρών που χρειάζεται ένα παιδί εξαρτάται από το βάρος του και τις απώλειες υγρών. Στα προσλαμβανόμενα υγρά συνυπολογίζονται τρόφιμα όπως: σούπες, γάλα, χυμοί, και ζελέ.
Βιταμίνες και μέταλλα
Το σώμα χρειάζεται βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία για τη φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία του. Βοηθούν τη σωστή χρήση της προσλαμβανόμενης ενέργειας από τα τρόφιμα. Τα παιδιά που καταναλώνουν μια ισορροπημένη διατροφή συνήθως παίρνουν αρκετές βιταμίνες και μέταλλα. Όμως, μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και τα υγιή παιδιά συχνά δεν λαμβάνουν αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D, τα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την ανάπτυξη των οστών. Ακόμα, μερικά από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα ασβεστίου και βιταμίνης D.
Επιπλοκές που επηρεάζουν τη σίτιση και τη διατροφή
Μπορεί να είναι δύσκολο για ένα παιδί, που λαμβάνει ιατρική φροντίδα για τον καρκίνο, να τρέφεται ισορροπημένα. Οι συνήθεις επιπλοκές όπως η ναυτία, ο έμετος και οι πληγές στο στόμα (βλεννογονίτιδα) μπορεί να δυσκολέψουν τη λήψη τροφής. Βέβαια, δεν παρουσιάζουν όλα τα παιδιά με καρκίνο, επιπλοκές που σχετίζονται με τη διατροφή, αλλά στις περιπτώσεις που εμφανίζονται κρίνεται απαραίτητη η κατάλληλη διαιτητική αντιμετώπιση.
Σε κάθε περίπτωση μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να είναι ευεργετική. Πόσο μάλλον σε ένα παιδί που προσπαθεί να νικήσει ή να ανακάμψει από τον καρκίνο. Όμως, η ισορροπημένη διατροφή δεν είναι ίδια για όλους. Διαφέρει ανάλογα με τις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά θρέψης του ατόμου. Ακολουθώντας μία διατροφή η οποία είναι σωστά σχεδισμένη από ειδικό αυξάνει τις πιθανότητες θωράκισης ενάντια στη νόσο. Τα παιδιά τα οποία λαμβάνουν ιατρική φροντίδα κατά του καρκίνου ή που τον έχουν ήδη νικήσει, μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη της ιατρικής παρέμβασης ή να θωρακίσουν και πάλι τον οργανισμό τους, αντίστοιχα.