Ο ατελείωτος «βομβαρδισμός» με στρατηγικές απώλειας βάρους και με προγράμματα διατροφής ίσως σας προκαλεί σύγχυση και σας αποπροσανατολίζει από το στόχο σας. Γι’ αυτό, παρακάτω θα διαβάσετε μια ανάλυση σύμφωνα με την τελευταία αναφορά του πανεπιστημίου Harvard, που αφορά στις ευρέως διαδεδομένες δίαιτες διαλλειματικής νηστείας,και που θα σας καθοδηγήσει προς τον αποτελεσματικότερο τρόπο για την επίτευξη μιας πραγματικής, υγιεινής και βιώσιμης απώλειας βάρους.
Η διαλλειματική νηστεία είναι ένα κυκλικό σχήμα διατροφής που περιλαμβάνει σύντομες περιόδους νηστείας, είτε χωρίς καθόλου τροφή, είτε με σημαντική μείωση της τροφής, οι οποίες εναλλάσσονται με περιόδους απεριόριστης κατανάλωσης τροφής. Υποστηρίζεται πως με αυτό τον τρόπο μπορεί να αλλάξει η σωματική σύσταση μειώνοντας το λίπος και το βάρος και πως μπορούν να βελτιωθούν κάποιοι δείκτες υγείας όπως η αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης, που συνδέονται με χρόνιες ασθένειες.
Η φιλοσοφία της δίαιτας διαλλειματικής νηστείας είναι πως, εφόσον οι παρατεταμένες δίαιτες με πολύ χαμηλές θερμίδες μπορεί να εμποδίσουν την απώλεια βάρους μετά από μιά χρονική περίοδο, η εναλλαγή τους με περιόδους φυσιολογικής κατανάλωσης, θα μπορούσε να αποτρέψει αυτές τις προσαρμογές που σας κάνουν να «κολλάτε και να μη χάνετε άλλο». Ωστόσο, δεν έχει αποδειχθεί πως αυτή η δίαιτα είναι καλύτερη από τις συνεχείς δίαιτες χαμηλών θερμίδων στην αποτελεσματική απώλεια βάρους.
Πως εφαρμόζεται;
Οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι είναι τόσο η ολοήμερη νηστεία σε εναλλασσόμενες ημέρες, με συγκεκριμένη συχνότητα την εβδομάδα, όσο και η νηστεία κατά τη διάρκεια ενός καθορισμένου χρονικού πλαισίου. Τα πιο διαδεδομένα σχήματα είναι τα εξής:
Παράδειγμα: Η Δευτέρα, η Τετάρτη και η Παρασκευή είναι ημέρες νηστείας, ενώ για τις υπόλοιπες ημέρες δεν υπάρχει περιορισμός κατανάλωσης τροφής.
-
Καθημερινή νηστεία: Για 1 ή 2 μέρες την εβδομάδα, είτε πραγματοποιείται πλήρης νηστεία, είτε καταναλώνεται έως και το 25% των ημερήσιων αναγκών σε ενέργεια, χωρίς διατροφικούς περιορισμούς για τις υπόλοιπες 5 ή 6 ημέρες της εβδομάδας.
Παράδειγμα: Η διατροφική προσέγγιση «5:2» απαρτίζεται από απεριόριστη τροφή για 5 ημέρες της εβδομάδας και από δίαιτα 400-500 θερμίδων για τις άλλες 2 ημέρες της εβδομάδας.
Παράδειγμα:Κατανάλωση γευμάτων από τις 08:00 εώςτις 15:00, με νηστεία κατά τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας.
Τι δείχνουν οι επιστημονικές έρευνες;
Μελέτες σε ζώα, έχουν δείξει πως ο περιορισμός των θερμίδων ίσως αυξάνει τη διάρκεια ζωήςκαι βελτιώνει την ανοχή τους σε διάφορες μεταβολικές καταπονήσεις στο σώμα.Παρόλο που τα στοιχεία σε αυτές τις μελέτες είναι ισχυρά, τα στοιχεία των ερευνών σε ανθρώπους είναι λιγότερο πειστικά. Πιθανολογείται ότι το stress που προκαλεί η διαλλειματική νηστεία προκαλεί μια ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού η οποία επισκευάζει τα κύτταρα και παράγει θετικές μεταβολικές αλλαγές (μείωση τριγλυκεριδίων, LDL χοληστερόλης, αρτηριακής πίεσης, βάρους, λιπώδους μάζας και γλυκόζης αίματος). Μια κατανοητή ανησυχία σχετικά με αυτό είναι ότι όσοι ακολουθούν κάποια διαλλειματική δίαιτα, ίσως καταναλώνουν σε υπερβολικό βαθμό τρόφιμα τις «ελεύθερες» ημέρες, με σκοπό να αντισταθμίσουν την τροφή που δεν καταναλώθηκε στις ημέρες νηστείας. Ωστόσο, δεν έχει φανεί κάτι τέτοιο επιστημονικά και σε σύγκριση με άλλες μεθόδους απώλειας βάρους.
Μια ανασκόπηση σε 40 μελέτες διαπίστωσε ότι η διαλλειματική νηστεία ήταν αποτελεσματική στην απώλεια βάρους, με μείωση περίπου 3-5 κιλά σε 10 εβδομάδες. Σε αυτές τις μελέτες συμμετείχαν από 4 έως 334 άτομα και είχαν διάρκεια από 2 έως 104 εβδομάδες. Είναι σημαντικό ότι κάθε μελέτη σχεδιάστηκε διαφορετικά και εφάρμοσε διαφορετικά πλάνα διαλλειματικής νηστείας, ενώ ακόμα και τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων διέφεραν από έρευνα σε έρευνα (και ελλειποβαρείς και παχύσαρκοι). Οι μισές από τις μελέτες παρατηρούσαν την ομάδα που έκανε δίαιτα διαλλειματικής νηστείας συγκρίνοντας ή/και ελέγχοντάς την με μια άλλη ομάδα η οποία είχε είτε συνεχή θερμιδικό περιορισμό, είτε συνηθισμένο τρόπο ζωής. Αντίθετα, οι άλλες μισές έρευνες εξέταζαν μόνο μια ομάδα ανθρώπων που ακολουθούσε διαλλειματική νηστεία, χωρίς κανέναν έλεγχο. Συνοπτικά τα συμπεράσματα ήταν πως:
Μια ελεγχόμενη μελέτη σε 100 παχύσαρκα άτομα με διάρκεια ενός έτους έδειξε πως η διαλλειματική νηστεία δεν είναι πιο αποτελεσματική από τον συνεχή καθημερινό περιορισμό θερμίδων. Για τη φάση της απώλειας βάρους σε έξι μήνες, τα άτομα είτε υποβλήθηκαν σε εναλλασσόμενες ημέρες νηστείας (εναλλασσόμενες ημέρες με ένα γεύμα με 25% των βασικών θερμίδων, έναντι 125% των βασικών θερμίδων που χωρίστηκαν σε τρία γεύματα) ή σε καθημερινό σταθερό περιορισμό θερμίδων (75% των βασικών θερμίδων που χωρίστηκαν σε τρία γεύματα), με βάση τις κατευθυντήριες συστάσεις της Αμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρείας (American Heart Association). Μετά από 6 μήνες, οι θερμίδες αυξήθηκαν κατά 25% και στις δύο ομάδες με στόχο τη συντήρηση του βάρους. Στην έρευνα συμμετείχαν κυρίως υγιείς γυναίκες. Η μελέτη εξέτασε τις αλλαγές βάρους, τα ποσοστά συμμόρφωσης και τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Τα ευρήματά κατά τη σύγκριση των δύο ομάδων ήταν τα εξής:
-
Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην αρτηριακή πίεση, τον καρδιακό ρυθμό, τη γλυκόζη νηστείας και την ινσουλίνη νηστείας. Αν και δεν υπήρχαν διαφορές στη συνολική χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, η ομάδα της εναλλακτικής ημερήσιας νηστείας έδειξε σημαντικά αυξημένα επίπεδα LDL χοληστερόλης σε διάρκεια 12 μηνών. Οι συγγραφείς δεν σχολίασαν κάποια πιθανή αιτία.
-
Από εκείνους που έκαναν δίαιτα με εναλλασσόμενες ημέρες νηστείας εγκατάλειψε τη δίαιτα το 38%. Περισσότεροι δηλαδή από εκείνους που έκαναν δίαιτα με καθημερινό περιορισμό θερμίδων, και από τους οποίους το ποσοστό των 29% σταμάτησε τη δίαιτα. Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι πως όσοι ήταν στην ομάδα διαλλειματικής δίαιτας έτρωγαν στην πραγματικότητα λιγότερα τρόφιμα από αυτά που έπρεπε να καταναλώσουν σε ημέρες μη-νηστείας και περισσότερα τρόφιμα από τα προβλεπόμενα σε ημέρες νηστείας.
Πιθανές παγίδες…
Η διαλλειματική δίαιτα θα φαινόταν αρκετά δύσκολη σε κάποιον που τρώει κάθε λίγες ώρες (π.χ. σνακ μεταξύ των γευμάτων). Επίσης, δεν είναι κατάλληλη για άτομα που πρέπει να τρώνε σε τακτά χρονικά διαστήματα λόγω των μεταβολικών αλλαγών που προκαλούνται από τα φάρμακά τους, όπως στην περίπτωση του διαβήτη. Όταν ένα άτομο στερείται αρκετή τροφή ή τρώει σε επίπεδο «ημι-λιμοκτονίας» για παρατεταμένο διάστημα, είναι πολύ πιθανό να υπερκαταναλώνει φαγητό όταν πλέον επανεισαχθούν τα τρόφιμα και να διαμορφώσει ανθυγιεινές συμπεριφορές όπως είναι η υπερβολική καθήλωση στα τρόφιμα. Τα άτομα με τις ακόλουθες καταστάσεις πρέπει απαραιτήτως να απέχουν από διαλλειματικές δίαιτες:
-Διαβήτης
-Διατροφικές διαταραχές που περιλαμβάνουν μη υγιεινό αυτοπεριορισμό (ψυχογενής ανορεξία ή βουλιμία)
-Χρήση φαρμάκων που απαιτούν λήψη τροφής
-Ενεργό στάδιο ανάπτυξης, όπως οι έφηβοι
-Εγκυμοσύνη, θηλασμός
Αναπάντητα ερωτήματα
-Πόσο συχνά και για ποιο χρονικό διάστημα θα πρέπει να νηστεύει κάποιος για να δει ένα θεραπευτικό όφελος;
-Αυτή η δίαιτα είναι ασφαλής και ευεργετική για όλους (π.χ. υγιής πληθυσμός, άτομα υψηλότερου κινδύνου με χρόνιες παθήσεις, ηλικιωμένοι);
-Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της δίαιτας διαλλειματικής νηστείας;
-Υπάρχει κίνδυνος να επηρεαστούν αρνητικά οι διαιτητικές συμπεριφορές άλλων μελών της οικογένειας, ειδικά σε παιδιά που βλέπουν τους γονείς τους να απέχουν από τα τρόφιμα και να παραλείπουν γεύματα;
Συμπέρασμα
Δεν έχουν παρατηρηθεί οφέλη από τη διαλλειματική νηστεία στους ανθρώπους. Δεν είναι σαφές ότι η δίαιτα νηστείας υπερέχει σε σχέση με άλλες μεθόδους απώλειας βάρους, αναφορικά με το μέγεθος της απώλειας βάρους, τις βιολογικές αλλαγές, τα ποσοστά συμμόρφωσης και τη μειωμένη όρεξη. Ορισμένοι άνθρωποι που τρώνε συνήθως ένα ή δύο γεύματα την ημέρα ή δεν τρώνε για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι πιο πιθανό να μπορούν να ακολουθήσουν μια διαλλειματική δίαιτα.
Είναι απαραίτητες περισσότερες αξιόπιστες μελέτες με παρακολούθηση περισσότερο απόένα έτος, για να αποδειχθεί η άμεση επίδραση και τα πιθανά οφέλη της δίαιτας διαλλειματικής νηστείας. Δεν μπορούν να διαμορφωθούν ακόμη έγκυρες συστάσεις για την εφαρμογή της διαλλειματικής νηστείαςμε σκοπό την απώλεια βάρους.
