Τα superfoods ή οι λεγόμενες υπερτροφές είναι τροφές με συμπυκνωμένες θρεπτικές ουσίες, δηλαδή σε μικρές ποσότητες περιλαμβάνουν πολλά ευεργετικά συστατικά, τα οποία είναι εύκολα απορροφήσιμα από τον ανθρώπινο οργανισμό, και έτσι μπορούν συμβάλλουν στην υγεία και την ευεξία του ατόμου.
Σπόροι μαύρου κύμινου
Το μαύρο κύμινο έχει χρησιμοποιηθεί για πολλούς αιώνες ως καρύκευμα στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Είναι ποώδες φυτό, που προέρχεται από τη Νοτιοδυτική Ασία συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, της Ινδίας, και του Πακιστάν. Το φυτό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση του άσθματος, της υπέρτασης, του διαβήτη, της φλεγμονής, του βήχα, της βρογχίτιδας, της κεφαλαλγίας, του εκζέματος, του πυρετού, της ζάλης και των γαστρεντερικών διαταραχών. Τα δραστικά συστατικά του, συγκεντρώνονται στο αιθέριο έλαιο των σπόρων. Αυτό το αιθέριο έλαιο ευθύνεται για τα περισσότερα οφέλη που προσφέρει στην υγεία. Αποτελέσματα μελετών έχουν δείξει ότι το έλαιο, τα εκχυλίσματά του, καθώς και τα βιοδραστικά συστατικά του (κυρίως η θυμοκινόνη) έχουν αντιφλεγμονώδη δράση. Έτσι, δικαίως θεωρείται ισχυρός αναλγητικός και αντιφλεγμονώδης παράγοντας.
Πηγή: Bahareh Amin et al.,Planta Med (2016)
Αρώνια
Καλλιεργείται στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη ως καλλωπιστικό φυτό και ως τροφή. Παρόλο που οι καρποί της μπορούν να καταναλωθούν ωμοί, συχνά υπόκεινται σε επεξεργασία. Η γεύση της είναι στυφή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή κρασιού, μαρμελάδας, παγωτού, τσαγιού, μπύρας, σιροπιού, χυμού, ορεκτικών και αλκοολούχων ποτών. Επίσης, έχουν διερευνηθεί εκτενώς οι πιθανές αντιδιαβητικές ιδιότητες του φυτού. Μερικές φορές, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μία συμπληρωματική και εναλλακτική αντιμετώπιση καταστάσεων όπως η αβιταμίνωση, η αχλωρυδρία, η αναρρόφηση και οι αιμορροΐδες. Η υψηλή περιεκτικότητά του σε ανθοκυανίνη οδήγησε στη διερεύνηση των βιοενεργών συστατικών που υπάρχουν στα τρόφιμα. Μελέτες έχουν καταδείξει τα υπογλυκαιμικά, υπολιπιδαιμικά και αντιοξειδωτικά αποτελέσματα του εκχυλίσματος και διαφόρων μερών του φυτού. Παράλληλα, είναι γνωστό και για τις αντιυπερτασικές του ιδιότητες μειώνοντας, τόσο τη συστολική, όσο και τη διαστολική αρτηριακή πίεση. Αυτές οι ιδιότητες φαίνεται να είναι ισχυρότερες σε άτομα με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Πηγή: Ines Banjari et al.,Frontiers in Nutrition (2017)
Μαύρη κινόα
Η κινόα είναι δημητριακό που ευδοκιμεί στη Λατινική Αμερική και καλλιεργήθηκε για πρώτη φόρα στο Περού και τη Βολιβία πριν από χιλιάδες χρόνια. Πλέον έχει μεγάλη απήχηση στο ευρύ καταναλωτικό κοινό τόσο στον ευρωπαϊκό, όσο και στον παγκόσμιο χώρο. Εξαιτίας της περιεκτικότητάς της σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπίδια και ιχνοστοιχεία, έχει υψηλή διατροφική αξία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον εμπλουτισμό διαφόρων προϊόντων, όπως τα προϊόντα αρτοποιίας. Χαρακτηρίζεται από υψηλότερη περιεκτικότητα πρωτεϊνών σε σύγκριση με αυτή των δημητριακών, ενώ πλησιάζει τη βιολογική αξία των πρωτεϊνών του γάλακτος. Συγκριτικά με τα δημητριακά, εμφανίζει υψηλότερη συγκέντρωση σε λιπίδια, πρωτεΐνες, διαιτητικές ίνες, βιταμίνες Β1,Β2,Β6,C και Ε. Περιέχει σε υψηλές ποσότητες πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα), ενώ τα κυριότερα ακόρεστα λιπαρά οξέα είναι τον λινελαϊκό και α-λινολενικό οξύ, δύο απαραίτητα λιπαρά οξέα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Η υψηλή περιεκτικότητά της σε ιχνοστοιχεία μπορεί να καλύψει τις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού σε ασβέστιο, σίδηρο, φώσφορο και ψευδάργυρο. Η υψηλή περιεκτικότητα σε διαιτητικές ίνες φαίνεται να ωφελεί τη λειτουργία του εντέρου και την μείωση των τιμών χοληστερόλης, αρκεί να μην καταναλώνεται σε υπερβολικές ποσότητες. Αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα λειτουργικού τροφίμου και μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των κινδύνων διαφόρων ασθενειών.
Πηγές: Jaime Ballester-Sánchez et al., Foods (2019)
Antonio Manoel Maradini Filho et al., Food Science and Nutrition (2015)
Δημητριακά με φαγόπυρο
Το φαγόπυρο χαρακτηρίζεται ως ψευδοδημητριακό, το οποίο δεν περιέχει γλουτένη. Ευδοκιμεί κυρίως στο βόρειο τμήμα του ημισφαιρίου, ενώ η Ρωσία και η Κίνα είναι οι κυριότερες χώρες παραγωγής τους, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κατανάλωση του προϊόντος γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στις Η.Π.Α, στον Καναδά και στην Ευρώπη. Δεν έχει σχέση με το σιτάρι, όμως συγγενεύει με το λάπαθο και το ραβέντι. Καταναλώνονται κυρίως οι σπόροι του φαγόπυρου. Οι αποξηραμένοι σπόροι του μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δημητριακά πρωινού, ή ως είδος μεταποιημένου αλεύρου για την παρασκευή ή τον εμπλουτισμό διαφόρων προϊόντων αρτοποιίας (π.χ. ψωμί, μπισκότα, σνακ και ζυμαρικά). Ακόμη, δεδομένου ότι το προϊόν δεν περιέχει γλουτένη, συνίσταται σε άτομα με κοιλιοκάκη. Θεωρείται καλή πηγή πρωτεϊνών, λιπιδίων, διαιτητικών ινών και μετάλλων, ενώ ο συνδυασμός του με άλλα συστατικά όπως οι φαινολικές ενώσεις και οι στερόλες έχει λάβει αυξημένη προσοχή ως πιθανό λειτουργικό τρόφιμο. Οι πρωτεΐνες και οι φαινολικές ενώσεις που περιέχονται στο φαγόπυρο είναι υπεύθυνες για πολλά από τα οφέλη που παρέχει. Η κατανάλωση προϊόντων εμπλουτισμένα σε αυτό, έχει συνδεθεί με διάφορες βιολογικές δράσεις. Τα προϊόντα αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ως υποχοληστερολαιμικά, υπογλυκαιμικά, υποτασικά, αντικαρκινικά, αντιφλεγμονώδη και νευροπροστατευτικά. Έχει αποδειχθεί πως προϊόντα προερχόμενα από το φαγόπυρο είναι ευεργετικά για την υγεία. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως πρεβιοτικά, για την επούλωση πληγών, την προστασία των ποδιών από οιδήματα και τη βελτίωση της λειτουργίας του στομάχου.
Πηγή:
Juan Antonio- Gimenez – Bastida et al. Journal of Agricultural and food chemistry (2018)
Πιπερόριζα
Η πιπερόριζα ή αλλιώς το τζίντζερ είναι η ρίζα του φυτού Zingiber officinale και ξεκίνησε να καλλιεργείται στη Νότια Ασία. Ωστόσο, είναι διαδεδομένη στην Ανατολική Αφρική και την Καραϊβική. Είναι ευρέως γνωστή ως συστατικό των τροφίμων και χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση διαφόρων συμπτωμάτων, όπως το κοινό κρυολόγημα, η ναυτία, το άσθμα, ο βήχας, η αιμορραγία και ο μυϊκός πόνος. Έχουν αναγνωριστεί περίπου 400 είδη συστατικών στην πιπερόριζα συμπεριλαμβανομένων των υδατανθράκων, των λιπιδίων, των τερπενίων και των φαινολικών ενώσεων. Οι φαρμακολογικές της δράσεις φαίνεται να προκύπτουν από διάφορες πικάντικες μη πτητικές ενώσεις, όπως είναι οι πιπερόλες και οι σουγκόλες. Επίσης, έχει συνδυαστεί και με άλλα συνταγογραφούμενα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για νευρολογικές ασθένειες, όπως η νόσος Parkinson, η νόσος Alzheimer, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ημικρανία και η επιληψία. Καθώς ο πληθυσμός γερνάει, η διαταραχή της γνωσιακής λειτουργίας, ως πρόδρομο στάδιο άνοιας, μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ποιότητα ζωής των ατόμων και ειδικά των ηλικιωμένων. Επομένως, παρεμβάσεις με χορήγηση πιπερόριζας φαίνεται να βελτιώνουν τη γνωσιακή λειτουργία του πληθυσμού. Επιπλέον, έχει εφαρμοστεί σε πολλές δυσμενείς περιπτώσεις, όπως ο καρκίνος, ο εμετός, οι μεταβολικές και αγγειακές διαταραχές και οι διαταραχές των οστών. Ακόμη, φαίνεται ότι η κατανάλωσή της έχει σημαντικά αποτελέσματα στην αντιγήρανση.
Πηγή : Jin Gyu Choi et al., Pharmacology and Therapeutics (2017)
Μέλι
Το μέλι είναι ένα από τα πιο πολύτιμα και εκλεκτά φυσικά προϊόντα που έχουν εισαχθεί στην καθημερινότητα και τη διατροφή των ανθρώπων, ήδη από την αρχαιότητα. Από τους αρχαίους χρόνους, το μέλι καταναλωνόταν, τόσο για τα θρεπτικά, όσο και για τα θεραπευτικά του οφέλη. Είναι το μόνο φυσικό προϊόν που προέρχεται από έντομα και έχει ευεργετικές διατροφικές, θεραπευτικές και καλλυντικές ιδιότητες. Έχουν αναγνωριστεί περίπου 300 είδη μελιού. Η μεγάλη αυτή ποικιλία σχετίζεται με τα διαφορετικά είδη νέκταρ που συλλέγονται από τις μέλισσες. Η βασική του σύνθεση βασίζεται στους υδατάνθρακες, με κυρίαρχους τους μονοσακχαρίτες (φρουκτόζη, γλυκόζη) και σε μικρότερη ποσότητα τους δισακχαρίτες (σακχαρόζη, λακτόζη) που συμβάλλουν σε ποσοστό 95-97% του ξηρού του βάρους. Επιπλέον, περιλαμβάνει πρωτεΐνες, αμινοξέα, βιταμίνες, μέταλλα και οργανικά οξέα. Αφενός, χρησιμοποιείται ως θρεπτικό προϊόν, και αφετέρου ως εναλλακτική αντιμετώπιση για διάφορες κλινικές καταστάσεις που κυμαίνονται από την επούλωση πληγών μέχρι και τη θεραπεία του καρκίνου. Δύο βασικά βιοδραστικά συστατικά που περιέχονται στο μέλι, είναι τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες, τα οποία μαζί με άλλα παρέχουν, αντιοξειδωτικά, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακά, αντικαρκινικά και αντιμεταστατικά αποτελέσματα. Πολλές μελέτες αναδεικνύουν την ευεργετική του δράση στη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη, του καρκίνου, του άσθματος, καθώς και διαφόρων καρδιαγγειακών, νευρολογικών, αναπνευστικών και γαστρεντερικών ασθενειών. Επίσης, χρησιμοποιείται για επιπλοκές των ματιών, λοιμώξεις του λαιμού, για την αντιμετώπιση της φυματίωσης, της κόπωσης, της ζάλης, της δυσκοιλιότητας και των εκζεμάτων. Ακόμη, η χρήση του μελιού στα ποτά γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Δε χρειάζεται να φυλαχτεί στο ψυγείο, ούτε υπάρχει κίνδυνος να χαλάσει. Αν δεν ανοιχτεί μπορεί να παραμείνει εκτός ψυγείου σε θερμοκρασία δωματίου σε ξηρό περιβάλλον.
Πηγή: Saeed Samarghandian et al. Pharmacognosy Research (2017)
Όλες τις παραπάνω υπερτροφές μπορούμε εκτός των ενδιάμεσων σνακ μέσα στην ημέρα να τις εντάξουμε στο πρωινό μας ανακατεμένα: με γιαούρτι, με νιφάδες βρώμης, με καρύδια, με σταφίδες και με διάφορα άλλα ξηρά φρούτα αλλά και με μέλι.